ارزیابی فعالیت‌های زمین ساختی حوضه‌های آبریز دامنه جنوب غرب ارتفاعات سبلان با استفاده از اختصاصات ژئومورفولوژیک

ارزیابی فعالیت های تکتونیکی، در زمره موضوعات مورد علاقه محققین علوم زمین، به ویژه دانش ژئومورفولوژی تکتونیک است. در این راستا، روشهای متفاوتی توسط پژوهشگران مختلف، به کار رفته است. این روش ها، همواره رو به توسعه بوده و طیف وسیعی از روش های ژئومورفومتری، تا روش های مبتنی بر استفاده از داده های دورسنجی و مدل رقومی ارتفاع را دربرمی گیرند. در این پژوهش، از روش های دورسنجی، مدل رقومی ارتفاع وشاخص های ژئومورفیک درقالب الحاقیه tecdem بر پایه نرم افزار متلب جهت ارزیابی فعالیتهای زمین ساختی حوضه های جنوب غرب ارتفاعات سبلان استفاده شده است. برای تعیین محدوده حوضه های آبریز، از الحاقیه archydro برپایه مدل رقومی ارتفاع، بهره برده شده است. مولفه های فرورفتگی(ѳ)، چولگی، شیب، نقشه همپایه، نیمرخ های توزیع شیب و رگرسیون لگاریتمی آبراهه ها با استفاده از مدل رقومی ارتفاع، استخراج و با استفاده از مدل نیروی جریان، میزان بالاآمدگی تکتونیکی حوضه ها محاسبه گردید. با به کارگیری مولفه های مورفومتری حاصل از مدل رقومی ارتفاع و شاخص های ژئومورفیک تقارن توپوگرافی عرضی حوضه،گرادیان طولی رودخانه و انتگرال هیپسومتری در قالب الگوی tecdem، فعالیت های زمین ساختی منطقه ارزیابی گردید. نتایج حاصل از بررسی مولفه های استخراج شده نظیر توزیع شیب و رگرسیون لگاریتمی آبراهه ها، مقادیر چولگی، انتگرال هیپسومتری، نقشه همپایه، نقاط عطف و تغییرشیب و نرخ بالاآمدگی، بیانگر وجود تکتونیک فعال درحوضه های مورد مطالعه است. به نحوی که نرخ بالاآمدگی تکتونیکی منطقه 33/. تا 51/. میلیمتر در سال بوده و پایین بودن مقادیر شاخص های فرو رفتگی(24/.تا45/.) و بالابودن مقادیر شاخص حداکثر شیب (6/80 تا2/132درصد) دلالت بر وجود فعالیت های بالای تکتونیکی منطقه است. برهمین اساس، نتایج حاصل از بررسی های میدانی و شواهد مورفوتکتونیکی نظیر وجود دره های خطی و پرتگاه خط گسلی معکوس در حوضه تاجیار و آغمیون، پشته های مسدود کننده در امتداد آبراهه های آغمیون و تاجیار، جابه جایی راس مخروط افکنه ها وآبراهه های منطقه ناشی از فعالیت گسل دامنه جنوب غرب سبلان، وجود تکتونیک فعال و کارایی مناسب الگوی tecdem را در ارزیابی فعالیت زمین ساختی منطقه مورد مطالعه به اثبات می رساند.