بررسی و تحلیل جاذبه‌ها و پتانسیل‌های اکوتوریسمی شهرستان ارومیه با استفاده از مدل استراتژیک SWOT*

چکیده در طول شصت سال گذشته جهان شاهد تغییرات چشم‌گیری در زمینه شیوه مسافرت از یک مکان به مکان دیگر بوده است. در این مدت نه تنها شیوه‌های مسافرت بلکه مقاصد گردشگری، انگیزه و تعدد این مسافرت‌ها نیز تغییر نموده است. یکی از این تغییرات پیدایش شکل خاصی از گردشگری به نام اکوتوریسم است که در سال‌های اخیر رشد بسیار سریعی داشته و به یکی از پدیده‌های مهم صنعت گردشگری تبدیل شده است. این شکل گردشگری احترام عمیقی نسبت به مردم، مکان‌های گردشگری و اشیایی که مورد بازدید قرار می‌گیرند دارد و در آن تاکید خاصی روی حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی، درگیر کردن مردم محلی در فرآیندهای برنامه‌ریزی و ایجاد رفاه برای این مردم دیده می‌شود. شهرستان ارومیه واقع در شمال غرب ایران با تنوع منابع اکولوژیکی و فرهنگی، فرصت‌ها و نقاط قوت بسیار زیادی برای سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه اکوتوریسم دارد. پژوهش حاضر با بررسی این فرصت‌ها و قوت‌ها و تعیین نقاط ضعف و تهدیدها، به ارائه استراتژی‌های مناسب برای توسعه اکوتوریسم این منطقه می‌پردازد. این پژوهش با توجه به هدف، از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. در این تحقیق پس از تهیه کلیات و چهارچوب نظری، جهت کسب اطلاع از مناطق مورد مطالعه و بررسی جایگاه و چگونگی گردشگری در آن منطقه، اقدام به انجام عملیات میدانی گردید. به طور کلی سه پرسشنامه (گردشگران، مردم بومی، مسئولین) طراحی و پس از تکمیل این پرسشنامه‌ها، برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و مدل swo استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که شهرستان ارومیه با مجموع 40 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیتها و با امتیاز وزنی 13/3 و 82/2 به ترتیب برای نقاط قوت و فرصت، پتانسیل‌ها و توانمندی‌های فراوانی برای توسعه اکوتوریسم دارد ولی در عین حال 19 نقطه ضعف و تهدید فراروی اکوتوریسم منطقه به عنوان محدودیت‌ها و تنگناها و با امتیاز وزنی 78/3 و 22/3 به ترتیب برای ضعف‌ها و تهدیدها نشان می‌دهد که اکوتوریسم این منطقه با چالش‌ها و مشکلات جدی و اساسی مواجه می‌باشد. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که توسعه اکوتوریسم در توسعه اقتصادی منطقه تاثیر بسیار زیادی دارد و در صورت برنامه‌ریزی درست و استفاده بهینه و منطقی از جاذبه‌های اکوتوریسمی و رفع مشکلات و نقاط ضعف و استفاده از فرصت‌های موجود، می‌توان شاهد توسعه اقتصادی در زمینه‌های ایجاد درآمد، اشتغال، تنوع فعالیت‌های اقتصادی و به طور کلی افزایش سطح رفاه برای مردم شهرستان بود.