تعامل انسان با طبیعت: یک واکاوی هنجاری

چکیده هنجارهای فرهنگی با تاثیر بر نظام ارزش‌های فردی و گروهی، تعامل انسان با طبیعت را مشخص می‌کنند. از مهمترین این هنجارها می‌توان به هنجارهای اخلاقی اشاره کرد که در آن، طبیعت و اجزای آن از نظر جایگاه اخلاقی ارزش‌گذاری میشوند. از این نظر، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارند که به طور رایج در سه دسته کلی انسان محور، زیست محور و زیست‌بوم محور بررسی قرار شده اند. با وجود این ، محدود کردن هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت به این سه دسته جای تردید دارد، زیرا جهان‌بینی‌های دیگری پیرامون رابطه انسان با طبیعت وجود دارند. برای مثال، می‌توان به جهان‌بینی‌های دینی مبتنی بر سنت ادیان اشاره کرد که مبانی ارزشی دیگری را ارائه می‌کنند. به همین دلیل، این نیاز وجود دارد تا با توجه به فرهنگ و باورهای مردم، این قبیل هنجارها بررسی شوند. پژوهش حاضر با هدف کشف و تبیین هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت و در سه مرحله با استفاده از روش تحقیق توصیفی و فن پیمایش انجام شده است. مراحل اول و دوم پژوهش در دانشگاه شیراز و مرحله سوم در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به انجام رسید. جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش؛ دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی بودند و از فن مقیاس‌بندی چندبُعدی و نظریه رویه‌ها به ترتیب در مراحل اکتشافی و تائیدی استفاده گردید. پژوهش حاضر با تایید نظریه ارائه شده نشان داد که سه دیدگاه هنجاری شامل انسان محوری، زیست‌بوم محوری و خدا محوری پیرامون تعامل اخلاقی انسان با طبیعت در بین جمعیت مورد مطالعه وجود دارد که می‌توان آن را در قالب یک مقیاس بررسی کرد که با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر معرفی و ارائه شده است.