عوامل موثر بر فرسودگی بافت محلات هفت چنار و بریانک، تهران

اهداف: معضل فرسودگی را می‌توان نوعی بیماری شهری در ابعاد مختلف دانست. هدف از انجام این پژوهش، بررسی عوامل کالبدی موثر بر فرسودگی بافت شهری محلات هفت چنار و بریانک در منطقه 10 شهرداری تهران بوده است.روش‌شناسی: این مطالعه توصیفی-تحلیلی در سال 1403 در محلات هفت چنار و بریانک واقع در منطقه 10 شهرداری تهران به انجام رسید. پس از مطالعه مبانی نظری و بررسی میدانی مناطق مورد مطالعه، معیارها و شاخص‌های مرتبط با فرسودگی بافت شهری شناسایی و بر اساس آنها پرسش‌نامه‌ 20سواله تدوین شد. برای بررسی پایایی، 35 پرسش‌نامه به صورت پایلوت توزیع شده و داده‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تحلیل شدند. سپس پرسش‌نامه در میان 25 نفر از متخصصان و کارشناسان حوزه‌های مرتبط توزیع شد. فرآیند وزن‌دهی به کمک مقایسات زوجی انجام شد سپس، با استفاده از نرم‌افزار expert choice و روش ahp، وزن هر شاخص محاسبه شد. وزن نهایی شاخص‌ها براساس میانگین نظرات کارشناسان به‌دست آمد. برای اولویت‌بندی محلات، پرسش‌نامه در میان 378 نفر از ساکنین محلات به صورت تصادفی توزیع شد. داده‌ها با استفاده از روش topsis تحلیل شد.یافته‌ها: شاخص کیفیت ساخت‌وساز با وزن 0/286، شاخص شبکه معابر با وزن 0/194 و تراکم جمعیتی با وزن 0/172 به‌ترتیب اولویت‌های اول تا سوم معیارهای موثر را دریافت نمودند. شاخص‌های نور و روشنایی (0/165) و محیط زیست شهری (0/183) نیز اهمیت کمتری نسبت به سایر عوامل داشتند. محلات هفت چنار 1 و بریانک 1 به دلیل عملکرد بهتر در شاخص‌های کیفیت ساخت‌وساز و شبکه معابر در رتبه‌های اول قرار گرفتند، در حالی که محلات هفت چنار 4 و بریانک 4 در انتهای رتبه‌بندی قرار داشتند. نتیجه‌گیری: کیفیت ساخت‌وساز بیشترین تاثیر را در رتبه‌بندی محلات داشته و پس از آن شبکه معابر و زیرساخت‌های شهری تعیین وضعیت فرسودگی محلات نقش کلیدی ایفا می‌کنند. 

factors influencing the urban fabric decay in haft chenar and bryanak neighborhoods, tehran

aims: urban decay can be considered a type of urban disease affecting various dimensions. this study aimed to examine the physical factors influencing the decay of urban fabric in the neighborhoods of haft chenar and bryanak in district 10 of tehran municipality. methodology: this descriptive-analytical research was conducted in 2024 in the haft chenar and bryanak neighborhoods of district 10, tehran municipality. through a review of theoretical foundations and field studies, criteria and indicators related to urban fabric decay were identified, and a 20-question questionnaire was developed. these indicators were selected based on the criteria of direct impact on urban fabric deterioration, relevance to documented research and literature, and alignment with the specific characteristics of the neighborhoods. to evaluate the reliability of the questionnaire, 35 pilot questionnaires were distributed, and the data obtained were analyzed using cronbach’s alpha coefficient. the questionnaire was then distributed among 25 experts and specialists in related fields, and the weighting process for the indicators was performed using the ahp method. the weighting process was carried out using pairwise comparisons, then, the weight of each indicator was calculated using the ahp method and the expert choice software. the final weights were obtained based on the average opinions of experts. to prioritize neighborhoods, questionnaires were randomly distributed among residents of the neighborhoods (n=378). the data were analyzed using the topsis method. findings: the results indicated that the quality of construction index, with a weight of 0.286, was identified as the most significant factor. following this, the road network index (0.194) and population density (0.172) ranked second and third, respectively. the lighting (0.165) and urban environment (0.183) indices were of comparatively lesser importance. this prioritization formed the basis for subsequent topsis analyses. the results revealed that neighborhoods haft chenar 1 and bryanak 1 ranked first due to better performance in the quality of construction and road network indices. in contrast, haft chenar 4 and bryanak 4 ranked lowest.conclusion: the quality of construction has the greatest impact on the ranking of neighborhoods, followed by the road network and urban infrastructure, which play a key role in determining the decay status of the neighborhoods.