تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی شهر ایلام در مقابل مخاطرات محیطی

اهداف: تبیین تاب‌آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تاثیرگذاری ظرفیت‌های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی و جوامع شهری در افزایش تاب‌آوری و شناسایی ابعاد مختلف تاب‌آوری در شهرها است. این مطالعه با هدف سنجش تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی شهر ایلام در مقابل مخاطرات محیطی انجام شد. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در سال 1402 و در شهر ایلام به انجام رسید. پژوهش حاضر در دو مرحله به اجرا درآمد. در مرحله اول برای تعیین مولفه‌های موثر بر تاب‌آوری شهر ایلام از دید اقتصادی و اجتماعی، به مطالعه سایر مطالعات پرداخته شد و یک پرسش‌نامه 28 گویه‌ای با استفاده از طیف لیکرت طراحی شد. برای ارزیابی پرسش‌نامه از سنجش نظرات نخبگان استفاده شد. برای سنجش تاثیر مولفه‌های تاب‌آوری شهری از دید برنامه‌ریزان شهری از روش t تک نمونه در نرم‌افزار spss 24 استفاده شد. 30 نفر از برنامه‌ریزان شهری به صورت هدفمند انتخاب شدند. در مرحله بعد، برای سنجش نظر شهروندان، 4 ناحیه شهر ایلام به عنوان 4 خوشه اصلی تعیین شدند و سپس خیابان‌ها و میدان‌های اصلی هر منطقه در حکم بلوک برای خوشه‌ها مد نظر قرار گرفتند. 60 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. مناطق شهری ایلام با بهره‌گیری از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره ویکور بر اساس میزان تاب‌آوری رتبه‌بندی شدند.یافته‌ها: منطقه 4 تاب‌آورترین منطقه شهر ایلام از لحاظ تاب‌آوری اجتماعی بود و 75% از مناطق نسبتاً تاب‌آور بودند. تنها منطقه 2 از نظر اجتماعی تاب‌آوری پایینی داشت. در میان زیرمولفه‌های بُعد اقتصادی، زیرمولفه توانایی جبران خسارت دارای وزن بیشتری نسبت به سایر مولفه‌ها بود. منطقه 3 تاب‌آورترین منطقه شهر از بُعد اقتصادی بوده و فقط منطقه یک به سبب کثرت ساکنان متشکل از مهاجران روستایی دارای درآمد ناکافی از نظر اقتصادی فاقد تاب‌آوری بود. نتیجه‌گیری: شهر ایلام از نظر تاب‌آوری اجتماعی در مقابل مخاطرات محیطی، وضعیت بهتری نسبت به تاب‌آوری اقتصادی دارد. 

social and economic resilience of ilam city against natural hazards

aims: clarifying resilience against threats involves comprehending how many factors such as social, economic, institutional, political, and executive capacities, as well as urban communities, contribute to enhancing resilience. it also entails defining the diverse dimensions of resilience within cities. the aim of this study was to evaluate the economic and social ability of the city of ilam to withstand and recover from environmental risks.methodology: this applied study was carried out in the city of ilam in 2023. the investigation was conducted in two distinct phases. the initial phase was an examination of the research backdrop to identify the factors that influence the resilience of ilam city from both economic and social viewpoints. subsequently, a questionnaire consisting of 28 items was developed, utilizing a 5-point likert scale. the questionnaire was evaluated using expert opinion. the findings of the first phase were evaluated using the single-sample t-test method in spss 24 software. a total of 30 urban planners were deliberately chosen. for the subsequent stage, the evaluation of people’ viewpoints, four specific regions within ilam city were designated as the primary clusters. subsequently, the principal streets and squares inside each of these regions were chosen as the building blocks for the clusters. a sample of sixty persons was chosen at random. the level of resilience in urban areas of ilam was assessed and graded using the multi-criteria decision-making technique known as vikor.findings: area 4 exhibited the highest level of social resilience among all areas in the city of ilam, with 75% of the remaining areas also demonstrating a relatively high level of social resilience. out of these places, only area 2 had a comparatively low level of social resilience. the sub-component score for damage compensation got a greater weighting than the scores of other components. among the three areas, area 3 shown the highest level of economic resilience. however, area 1, which primarily consisted of rural migrants with low income, exhibited a lack of economic resilience.conclusion: ilam exhibits a higher level of economic resilience in the face of natural threats compared to its social resilience.