ارزیابی نقشه‌های شناختی دانشجویان از منظر شهری به عنوان برون‌داد تصویر ذهنی

اهداف: تجارب مستقیم و غیرمستقیم انسان از فضا عامل شکل‌گیری تصاویر ذهنی است که در هر دو حالت فرآیند پیچیده‌ای از اکتساب، پردازش و تفسیر اطلاعات را در ذهن انسان طی می‌کند. محصول این تصاویر یا به نوعی بازنمایی درونی فرد نوعی نقشه شناختی از فضای پیرامون است که رابطه و عمل انسان در فضا را جهت می‌دهد. بنابراین هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه‌های تاثیرگذار در شکل‌گیری تصاویر ذهنی دانشجویان از منظر شهری است.روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کمّی بود و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه ترسیمی انجام شده است. این پژوهش در سال 1401 به کمک جامعه آماری 50 نفر از دانشجویان ترم 1 شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز انجام شد. اساس استخراج داده‌ها از تصاویر ذهنی دانشجویان مدل استخراج‌شده از مبانی در خصوص نقشه‌های شناختی بود. داده‌ها به روش تحلیل عامل تاییدی و همبستگی با استفاده از نرم‌افزار smart pls و ibm spss 25.0 تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: «ساختار کالبدی» با ضریب تاثیر (0/930) که مولفه‌های آن با بار عاملی شامل هندسه (0/681)، جهت و محور (0/639)، تمایز و تشابه (0/596)، سادگی و تنوع (0/587)، مقیاس و تناسب (0/499) و توالی محدوده بصری (0/425) می‌شد بیشترین تعیین‌کنندگی را داشت. در رتبه دوم «ساختار عملکردی» با ضریب تاثیر (0/733) شامل مولفه‌های فعالیت انسان (0/815) و گونه‌های عملکردی (0/672) قرار داشت. در مرتبه سوم عامل «حس زمان» با ضریب تاثیر (0/084-) با مولفه‌های بنا‌های تاریخی (1/000) تعیین‌کنندگی معکوس دارد. براساس نتایج همبستگی در عامل جنسیت تفاوت معناداری دیده نشد.نتیجه‌گیری: ساختارهای کالبدی تاثیر بیشتری را در فرآیند تصویرپذیری مناظر شهری در ذهن ساکنین به خود اختصاص داده‌اند. عامل جنسیت نمی‌تواند همیشه به عنوان عامل معنی‌دار در فرآیند ثبت تصاویر ذهنی از منظر شهری محسوب شود. 

evaluation of students' cognitive maps from an urban perspective as a mental image output

aims: the formation of mental images is a result of both direct and indirect experiences of space. these experiences involve the acquisition, processing, and interpretation of information in the human mind. similar to internal representation, mental images serve as cognitive maps that guide the relationships and actions of individuals within a given space. the main focus of the current research is to identify the key factors that contribute to the formation of students’ mental images of urban landscapes.methodology: the current research employs a combination of quantitative methods and graphic questionnaires. the study includes a sample population of students in their first semester of urban planning in the year 2022. the sample consists of 25 girls and 25 boys. the research model is based on theoretical studies and is designed to gather data on mental images. the collected data will be analyzed using confirmatory factor analysis and correlational study, utilizing smart pls and ibm spss 25.0.findings: according to confirmatory factor analysis, as reported by the students, the most determining factors are related to the physical structure with an impact factor of 0.930. these factors include geometry with a factor load of 0.681, direction and axis with a factor load of 0.639, differentiation and similarity with a factor load of 0.596, simplicity and diversity with a factor load of 0.587, scale and proportion with a factor load of 0.499, and visual range sequence with a factor load of 0.425. following closely in second place is the functional structure with an impact factor of 0.733. it is characterized by the components of human activity with a factor load of 0.815 and functional species with a factor load of 0.672. on the other hand, the sense of time factor has a negative impact factor of -0.084 and is associated with the component of historical buildings with a factor load of 1.000. furthermore, the correlation results indicate that there is no significant difference in the gender factor.conclusion: physical structures play the most influential role in this process. additionally, it is worth noting that the gender factor does not seem to have any effect on this issue.