نظریه ساختار حقوقی توسعه‌گرا و هماهنگ تدوین ضوابط طرح‌های توسعه شهری ایران

اهداف: قوانین شهرسازی به‌ویژه ضوابط طرح‌های توسعه شهری کارایی مناسبی ندارند. با مطالعه پژوهش‌ها مشخص شد طرح‌های شهری از بُعد حقوقی و ضوابط دارای ناکارایی‌های هستند که ریشه آن‌ها در «ساختار حقوقی و قوانین» است. هدف پژوهش حاضر ریشه‌یابی ناکارایی‌های ساختار حقوقی و قوانین و دست‌یابی به نظریه‌ای برای ساختار حقوقی تدوین ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری بود. روش شناسی: این پژوهش کیفی به شیوه تئوری داده‌بنیاد انجام شد. انتخاب افراد مصاحبه‌شونده از میان نخبگان به روش گلوله‌برفی و اسناد مطالعاتی شامل مقالات بین سال‌های 1380 تا 1401 بود. تمام داده‌ها به‌ روش تحلیل محتوی در فرایند کدگذاری قرار گرفتند و روایی پژوهش به دو روش ده پرسش کرسول (تایید مشارکت‌کنندگان) و مقایسه با ادبیات تخصصی، بررسی و درستی آن تایید شد. یافته ها: ناکارایی‌های ضوابط طرح‌های شهری دارای ریشه‌ها، زمینه‌سازها و شرایطی است که به مقوله «ساختار حقوقی فرایند تدوین ضوابط» با کد محوری «ساختار ناهماهنگ و چندپاره» برمی‌گردد و دارای عناصر، ارتباط و ترتیبی است که سازنده ناکارایی‌هاست. در بیشتر مراحل تهیه طرح، متولی حقوقی تدوین ضابطه حضور ندارد و «ناهماهنگی در فرایند تدوین ضوابط»، «ناهماهنگی در مبانی نظری»، «ناهماهنگی در ساختار نظام تدوین» و «ناهماهنگی در ساختار و عناصر حکمروایی» مشاهده می‌شود. نتیجه گیری: ساختار حقوقی تدوین ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری، دارای پدیده کانونی «هماهنگی و توسعه‌گرا» است که در تعامل با شرایط مداخله‌گر و زمینه‌ساز به نظریه «ساختار حقوقی هماهنگ و توسعه‌گرای تدوین ضوابط و مقررات» با راهبردهای «ساختار حقوقی هماهنگ با رویکرد حکمروایی شهری هماهنگ» و «فرایند هماهنگ و سازگار با کلان‌هدف توسعه» می‌رسد.

theory of developmental and coordinated legal structure for the formulation of rules for iran's urban development plans

aims: it was found that urban plans are inefficient from the legal and regulatory aspect. the root of some of these inefficiencies is in the legal structure and laws. this study aimed to obtain a theory for the legal structure of compiling the rules and regulations of urban development plans.methodology: the research method is grounded theory. the interviewees and documents were selected using the snowball method in a purposeful manner, and the interviews were conducted using the content analysis method. the validity of the research was obtained with two methods of creswell’s ten questions and comparison with specialized literature.findings: the inefficiencies of urban planning regulations have their roots, foundations, and conditions that return to the legal structure of the process of developing regulations with the core code of uncoordinated and fragmented structure. in most of the stages of preparation of the project, the legal guardian of the regulation is not present, and inconsistency in the process of drafting rules, inconsistency in theoretical foundations, inconsistency in the structure of the drafting system, and inconsistency in the structure and elements of ruling is observed. conclusion: the legal structure of urban planning, which can be called the governance structure of urban planning, has the focal phenomenon of coordination and developmentalism, which interacts with intervening conditions and lays the groundwork for the theory of coordinated legal structure and guided by the strategies of harmonized legal structure with a coordinated urban governance approach.