آسیب‌شناسی برنامه‌های بازآفرینی شهری از منظر سلامت روانی: بررسی دیدگاه خبرگان

اهداف: موضوع سلامت و سلامت روانی، یکی از اهداف مستتر در رویکرد بازآفرینی شهری است که تاکنون کمتر مورد بحث قرار گرفته است. همچنین بازآفرینی شهری به شیوه‌ای که اکنون در کشور دنبال می‌شود، از نظر پشتیبانی از شاخص‌های سلامت روانی دارای اشکالات جدی است. از طرف دیگر، اثرات چنین پروژه‌هایی بر ابعاد مختلف سلامت روانی چندان شناخته‌شده نیست. لذا هدف از پژوهش حاضر، آسیب‌شناسی برنامه‌های بازآفرینی شهری در راستای پشتیبانی از شاخص‌های سلامت روانی بود.روش‌شناسی: در این مطالعه، از روش پیمایشی بر اساس مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و تکمیل پرسش‌نامه وزن‌دهی از خبرگان استفاده شد. نمونه‌گیری به روش گلوله برفی از 17 خبره در قالب سه گروه «پژوهشگران دانشگاهی»، «کارشناسان حوزه بازآفرینی شهری» و «مدیران نهادهای مدیریت شهری تهران» انجام شد و نتایج با استفاده از تکنیک کدگذاری باز و محوری تحلیل شد. سپس ابعاد اثرگذار بر سلامت روانی در پروژه‌های بازآفرینی شهری در قالب یک پرسش‌نامه 39سئوالی با استفاده از روش طیف اثرگذاری ارزیابی شد. یافته‌ها: برنامه بازآفرینی شهری برای پشتیبانی از مولفه‌های سلامت روانی باید 8 ویژگی مثبت را ایجاد نموده و از 4 ویژگی منفی جلوگیری نماید. این ابعاد در واقع اثرات بیرونی پروژه‌ها هستند که می‌توانند در قالب تکنیک ارزیابی اثرات بعد روانی سلامت، مورد سنجش قرار گیرند. همچنین موانع دستیابی به برنامه بازآفرینی پشتیبان سلامت روانی، در سه حوزه «رویکردهای سیاست‌گذاری»، «فرآیند تهیه و اجرا» و «فرآیند نظارت و ارزیابی» قابل پیگیری است. بر اساس نتایج دیگر، پیامدهای منفی برنامه‌های فعلی بازآفرینی روی سلامت روانی بیشتر از پیامدهای مثبت آنها بوده که مهم‌ترین موارد «تبعیض و نابرابری» و «استرس و اضطراب» است. نتیجه‌گیری: برای ادغام هر چه بیشتر مولفه‌های سلامت روانی در بطن برنامه‌های بازآفرینی شهری، بایستی سازوکارهای مربوط به سیاست‌گذاری، تهیه، تصویب، اجرا و نظارت بر این برنامه‌ها تغییر یابند و مورد بازنگری اساسی قرار گیرند.

pathology of urban regeneration programs in terms of mental health: the experts’ perspective

aims: the issue of health and mental health is one of the hidden goals in the urban regeneration approach that has been less discussed so far. also, urban regeneration, as it is currently pursued in the country, has serious problems in terms of supporting mental health indicators. on the other hand, the effects of such projects on various aspects of mental health are not well known. therefore, the purpose of this study was to the pathology of urban regeneration programs to support mental health indicators.methodology: in this study, a survey method based on semi-structured interviews and completing a weighting questionnaire of experts was used. snowball sampling was performed on 17 experts in the form of three groups of “academic researchers”, “experts in the field of urban regeneration” and “managers of tehran urban management institutions” and the results were analyzed using open and axial coding techniques. then, the dimensions affecting mental health in urban regeneration projects were evaluated in the form of a 39-item questionnaire using the effect spectrum method. findings: an urban regeneration program to support mental health components should create 8 positive features and prevent 4 negative features. these dimensions are the externalities or external effects of projects that can be measured in the form of impact assessment techniques. barriers to achieving a mental health support rehabilitation program can also be pursued in three areas: “policy approaches”, “preparation and implementation process” and “monitoring and evaluation process”. according to other results, the negative consequences of current rehabilitation programs on mental health are greater than their positive consequences, the most important of which are “discrimination and inequality” and “stress and anxiety”.conclusion: in order to integrate the components of mental health as much as possible in the heart of regeneration programs, the mechanisms related to policy-making, preparation, approval, implementation, and monitoring of these programs should be changed and fundamentally revised.