سنجش نقش ساختار فضایی کلان‌شهرها در تاب‌آوری زیست‌محیطی کلان‌شهر تبریز با روش فازی ماباک

اهداف: تاب‌آوری شهری طی سال‌های اخیر به خصوص با شیوع همه‌گیری کرونا و افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی به مساله اصلی کلان‌شهرها تبدیل شده است. همچنین ناکارآمدی و ضعف عملکردی ساختار فضایی کلان‌شهرها، باعث بروز مشکلات و معضلات محیطی و کاهش تاب‌آوری محیط زیست شهری شده است؛ با این منظور در این پژوهش به شناخت نقش و تاثیر ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز در تاب‌آوری محیط زیست شهری آن پرداخته شد. روش‌شناسی: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. محدوده مکانی پژوهش، کلان شهر تبریز و محدوده زمانی آن سال‌های 1399 و نیمه اول سال 1400 بود. روش جمع‌آوری داده‌های پژوهش به صورت میدانی و کتابخانه‌ای و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها شامل آماره‌های تراکم کرنل، تحلیل چیدمان فضا، تحلیل بیضوی انحراف استاندارد و روش رتبه‌بندی فازی ماباک بود. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شهر تبریز از نظر معیارهای تعیین ساختار فضایی به صورت تک‌هسته‌ای با تسلط بخش مرکزی نسبت به سایر بخش‌ها است؛ بنابراین وضعیت تاب‌آوری محیط زیست شهری در این بخش مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از رتبه‌بندی ماباک فازی نیز نشان داد که ضریب q برای مراکز تجاری و صنعتی به ترتیب 0.442 و 0.416 به دست آمد و این ضرایب نشان‌دهنده تاثیر زیاد مراکز تجاری و صنعتی بر میزان تاب‌آوری محیط زیست شهری بود. نتیجه‌گیری: بیشترین آلودگی هوا، ذرات معلق در هوا و ناپایداری محیط زیست در بخش مرکزی شهر بیشتر از سایر بخش‌ها است؛ بنابراین ساختار فضایی شهر تاثیر زیادی بر میزان تاب‌آوری محیط زیست شهری دارد.

assessing the role of spatial structure of metropolises in environmental resilience of tabriz metropolis by fuzzy mabac method

aims: urban resilience has become a major problem in metropolitan areas in recent years, especially with the prevalence of corona epidemics and increasing environmental pollution. also, the inefficiency and poor performance of the spatial structure of metropolises has caused environmental problems and problems and reduced the resilience of the urban environment; for this purpose, in this study, the role and effect of the spatial structure of tabriz metropolis in the resilience of its urban environment have been studied.methodology: the research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. the location of the research is the metropolis of tabriz and its time range was in 2020 and the first half of 2021. the method of collecting research data was field and library. data analysis methods included kernel density statistics, spatial arrangement analysis, standard deviation elliptical analysis, and the mabac fuzzy ranking method. findings: findings indicate that the city of tabriz in terms of criteria for determining the spatial structure is a single core with the dominance of the central part over other parts; therefore, the environmental resilience of the urban environment was measured in this section. the results of the fuzzy mabac ranking also showed that the q coefficient for commercial and industrial centers was 0.442 and 0.416, respectively, and these coefficients indicate the high impact of commercial and industrial centers on the degree of resilience of the urban environment.conclusion: the results showed that the highest air pollution, airborne particles, and environmental instability in the central part of the city are more than in other parts; therefore, it can be concluded that the spatial structure of the city has a great impact on the degree of resilience of the urban environment.