نقش‌آفرینی گفتمان سیاسی دین زرتشت در ساخت هویت سرزمینی ایران در عصر ساسانی

مقدمه: از نظرگاه جغرافیای سیاسی پسامدرن، هویت سرزمینی به مثابه متن در درون مجموعه‌ای از عناصر نظام یافته ذهنی تحت گفتمان شکل می‌گیرد و پس از آن در گره‌گاهی به نام «فضا» نمود عینی می‌یابد. به بیان دیگر هویت عینیت یافته در سرزمین، حاصل مجموعه‌ای از روابط انتظام یافته توسط قدرت سیاسی است که در مقطع خاصی از تاریخ وجود عینی بنام سرزمین را معنا می‌بخشد. در این راستا در تاریخ ایران باستان نخستین بار حکومت ساسانیان برای برای ساخت هویت سرزمینی از دستگاه ایدئولوژیک آیین زرتشت برای ایجاد وحدت سرزمینی استفاده نمودند. در این پژوهش کوشش شده چگونگی مفصل‌بندی عناصر آیین زرتشت در ایجاد فرآیند بین‌الاذهانی، حس تعلق سرزمینی در مردم در عصر ساسانیان واکاوی شود. نتیجه‌گیری: در این دیدگاه، نقش‌آفرینی سیاسی رهبران فره ایزدی نقش بسزایی در ساخت بهینه حکومت، مرز، سرزمین و هویت داشته است. همچنین برای پی‌ریزی مدیریت سیاسی متمرکز حکومت ساسانی به گونه‌ای آن را از آموزه‌های اوستا بازنمایی می‌نماید که در آن سرزمین یکپارچه ایرانویچ با قدسیت، درهم می‌آمیزد و روح جمعی را بنیان می‌نهد. در این دوره ذیل گفتمان دین رسمی گونه‌ای از غیریت‌سازی شکل گرفت که در طی آن ایران، عنوان نمودگاه اندیشه اهورایی در نسبت متفاوت با «انیران» قرار گرفت و رسالتی به قدرت سیاسی تفویض شد که قادر باشد هویت قدسی متناسب با الهیات زرتشتی را پرورش دهد و اهریمنان داخلی و خارجی را از این هویت اصیل بزداید.

the political discourse role of zoroastrian religion in constructing the territorial identity of iran in the sassanid era

introduction: from the view of postmodern political geography, territorial identity is formed as a text within a set of systematically mental elements under discourse and then it finds objectivity in a node called space. in other words, the objectified identity is the result of a set of relations regulated by political power which at a certain point in history, make the meaning of territory. in this regard, for the first time in the history of ancient iran, the sassanid dynasty used the ideological apparatus of zoroastrianism to create territorial identity. in this research, has been attempted to investigate how the elements of zoroastrianism are articulated by sassanid dynasty for creating the sense of territorial belonging between people. conclusion: the study findings show that the political role of charismatic leaders has played an important role in building government, borders, territory and identity during sassanid dynasty. the sassanid dynasty in a way represents the territorial identity from the teachings of the avesta (holy writ for zoroastrians), in which the integrated territory of iran blends with holiness and forms the collective spirit. during this period, under the official religion discourse, a kind of alienation was formed which represented iran as ahuraian territory and this country was discursively contradictions to non-iranians. a mission was delegated to the political power for developing the zoroastrian identity in the minds of the iranian people and remove the internal and external demons from this original identity.