نقش بازار رسولی به عنوان فضای جمعی-تجاری در کیفیت‌بخشی به محیط شهری زاهدان

اهداف: توجه به فاکتور تنوع در کیفیت محیط شهری، برای ایجاد هویت، حفظ جذابیت و سرزندگی و انعطاف‌پذیری محیط شهری اهمیت فراوانی دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تنوع فضای تجاری در کیفیت محیط شهری در بازار چهارراه رسولی شهر زاهدان بود. روش‌شناسی: متغیرهای موثر بر کیفیت محیط شهری با روش تحلیل محتوای کیفی، در مدلی جامع ارایه شد؛ سپس، با استفاده از پرسش‌نامه، ابعاد مختلف کیفیت محیط شهری با تاکید بر معیار تنوع، ارزیابی شد. اطلاعات، در دو بخش توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون t تک‌نمونه تحلیل شد. ضریب تاثیر هر بعد به عنوان متغیر مستقل بر متغیر وابسته کیفیت محیط شهری از طریق مدل معادلات ساختاری رگرسیون چندمتغیره در محیط نرم‌افزار spss 26 و lisrel بررسی شد. یافته‌ها: ابعاد اقتصادی (0.221)، ادراکی-ذهنی (1.23)، اجتماعی-فرهنگی (1.20) و کارکردی (0.99) بازار چهارراه رسولی به ترتیب بیشترین ضریب تاثیر بر تنوع محیط شهری زاهدان را داشته‌اند. مولفه‌های مختلف کیفی مرتبط با تنوع اصناف، قیمت مناسب اجناس و تناسب اصناف بازار برای همه قومیت‌ها و گروه‌های سنی و امکان تعامل اجتماعی بیشتر با دیگران در رتبه‌های بالاتری قرار گرفتند. کمترین ضریب تاثیر را نیز ابعاد محیطی (0.72) و کالبدی-فضایی (0.98) داشته‌اند. نتیجه‌گیری: تنوع کالبدی شرط لازم برای ارتقای کیفیت محیط شهری است، چراکه می‌تواند بستر فضایی مناسبی برای حضور افراد مهیا کند. متعاقباً فراهم‌سازی امکانات در راستای بهبود ابعاد محیطی در این شرایط الزامی است. به دلیل تعامل بین شاخص‌های کیفیت محیط شهری، ارتقای ابعاد کالبدی و محیطی محله مورد نظر باید مورد توجه مسئولین و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد.

investigating the role of diversity index in the quality of urban environment emphasizing the role of market (case study: rasouli crossroad market of zahedan)

aims: paying attention to the diversity of urban environment is very important for creating an identity, maintaining the attractiveness, vitality and flexibility of the urban environment. this study aimed to investigate the effective variables in the urban environment quality emphasising the diversity in the rasouli crossroads market in zahedan.methodology: in this study, the list of effective variables on the urban environment quality was presented by a comprehensive model using a qualitative content analysis method. then, using a questionnaire, different dimensions of urban environment quality with emphasis on diversity criteria were evaluated. data were analyzed using one-sample t-test through spss 26 software. the impact factor of each dimension as an independent variable on the dependent variable of urban environment quality was investigated through a structural equation model of multicritria regression by spss and lisrel softwares.findings: economic (0.221), perceptual-mental (1.23), socio-cultural (1.20) and functional (0.99) dimensions of rasouli crossroads market had the highest impact on the diversity of zahedan urban environment, respectively. the components of the diversity of guilds, the reasonable price of goods and the appropriateness of market guilds for all age groups and the possibility of more social interaction with others were ranked higher. environmental (0.72) and physical-spatial dimensions (0.98) also had the lowest impact coefficients.conclusion: physical diversity is a necessary condition for improving the quality of the urban environment, because it can provide a suitable space for the presence of people. consequently, it is necessary to provide facilities in order to improve the environmental dimensions in these conditions. due to the multiple interactions between the proposed indicators, improving the physical and environmental dimensions of the neighborhood should be considered by city officials and planners.