بازآفرینی شهری پایدار در بافت‌های تاریخی با رویکرد یکپارچه (مطالعه موردی: محله دروازه ری و محدوده بازار قم)

اهداف: از آنجا که بافت تاریخی شهر قم دارای عناصر باارزش تاریخی، ظرفیت بالای گردشگری و سابقه فعالیت ‌های مهم اجتماعی، فرهنگیمذهبی و اقتصادی است، ضرورت دارد به این بافت‌ ها به‌عنوان یکی از اجزای مهم شهر توجه شود. هدف پژوهش ارایه راهکارهایی برای رسیدن به بازآفرینی کارآمد و پایدار به‌منظور ارتقاء منزلت اجتماعی و کارکردهای اقتصادی در محلات دروازه ری و بازار قم بود.روش ‌شناسی: در این پژوهش توصیفیتحلیلی که در سال 1400 انجام شد، 20 متخصص و کارشناس فعال در حوزه بازآفرینی شهری در نظام مدیریت شهری قم شرکت نمودند. این تعداد شامل 10 نفر کارشناس برای مصاحبه و 10 نفر کارشناس دیگر برای پاسخ به پرسش‌نامه انتخاب شدند. روش تعیین حجم نمونه، کفایت تعداد نمونه و اشباع نظر افراد مصاحبه شونده بود. تجزیه و تحلیل داده‌ ها با استفاده از تحلیل محتوا و کدگذاری مقولات و تحلیل عاملی اکتشافی بود.یافته ‌ها: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل عاملی اکتشافی که با دسته‌ بندی و خروجی نهایی تحلیل کیفی، دارای اعتبار بودند و هر کدام از ضرایب یا بارهای عاملی، نشان ‌دهنده این امر بودند که برای بازآفرینی پایدار و یکپارچه محلات دروازه ری و محدوده بازار 5 عامل به‌عنوان مولفه‌ اصلی باید مد نظر قرار بگیرد. این 5 عامل شامل اصلاح نظام مدیریتی، توجه به مشارکت گسترده مردم، هماهنگی بین بخشی، سیاست‌های تقاضامحور و استفاده از نیروهای متخصص بود.نتیجه ‌گیری: نتایج بررسی محلات دروازه ری و بازار قم حاکی از آن است که نبود نگاه یکپارچه باعث شده است که بسیاری از مولفه‌ های فرسودگی و زوال شهری بر طرح ‌ها و اقدامات بازآفرینی سایه افکنده و ساکنان این محلات به مرور زمان از صحنه برنامه ‌ریزی و سیاست ‌گذاری کنار گذاشته شوند؛ بنابراین مهم‌ترین اقدام برای رسیدن به بازآفرینی پایدار در این بافت‌ها، اقدام یکپارچه و جامع است که می‌تواند نقش مهمی در موفقیت طرح‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های احیاء بافت فرسوده شهری داشته باشد.

Presenting a Model of Sustainable Urban Regeneration in Historical Contexts with an Integrated Approach (Case Study: Darvazeh Rey Neighborhood and Qom Bazaar Area

Aims: Since the historical context of Qom has valuable historical elements, high tourism capacity and a history of important social, culturalreligious and economic activities, it is necessary to pay attention to these contexts as one of the important components of the city. The purpose of this study was to provide solutions to achieve efficient and sustainable regeneration in order to improve social status and economic functions in Darvazeh Rey and Qom Bazaar.Methodology: In this descriptiveanalytical study conducted in 2021, 20 specialists and experts active in the field of urban regeneration in the Qom urban management system participated. This number included 10 experts selected for the interview and another 10 experts selected to answer the questionnaire. The method of determining the sample size was the adequacy of the number of samples and the saturation of the interviewees. Data analysis was exploratory using content analysis and category coding and factor analysis.Findings: The results obtained from exploratory factor analysis, which were valid with the final classification and output of qualitative analysis, and each of the coefficients or factor loads, indicated that 5 factors for sustainable and integrated regeneration of Gate neighborhoods and market area. It should be considered as a key component. These five factors included reforming the management system, paying attention to broad public participation, crosssectoral coordination, demanddriven policies, and the use of specialized personnel.Conclusion: The results of the study of Darvazeh Rey and Qom Bazaar neighborhoods indicate that the lack of an integrated view has caused many components of urban deterioration and deterioration on the plans and actions of regeneration and the residents of these neighborhoods over time from the planning stage. And policymaking; Therefore, the most important step to achieve sustainable regeneration in these contexts is an integrated and comprehensive action that can play an important role in the success of plans, programs and projects to rehabilitate dilapidated urban fabric.