تجزیه‌و‌تحلیل عدالت فضایی در دسترسی گروه‌های آسیب‌پذیر به پارک‌های محله‌ای در شهر ارومیه

اهداف: پارک‌های محله‌ای از جمله فضاهای سبز شهری هستند که با توجه به فشارهای روحیروانی حاکم بر ساکنان محلات، همواره نقش فعالی برای روح‌بخشی به محله‌های شهری و ایجاد زندگی مفرح شهری دارند و از دیدگاه عدالت اجتماعی، بایستی برای همه افراد جامعه دسترس‌پذیر باشند. این پژوهش با هدف بررسی میزان دسترسی گروه‌های آسیب‌پذیر به پارک‌های محله‌ای انجام شد.روش‌شناسی: مطالعه توصیفی حاضر در سال 1399 با بررسی توزیع مکانی و فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز محلی شهر ارومیه انجام شد. با مراجعه حضوری، اطلاعات کاربری‌های برداشت‌شده توسط معاونت شهرسازی و معماری شهرداری ارومیه در سال 1399 و نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 شهر ارومیه جمع‌آوری شد. داده‌های مورد نیاز وارد نرم‌افزار arcgis10.3 شد. چگونگی توزیع مکانی و فضایی پارک‌های محله‌ای در شهر ارومیه مورد بررسی قرار گرفت و از روش‌های مرکز متوسط و توزیع بیضوی انحرافی استاندارد (مرکز میانگین پارک‌های محله‌ای و چگونگی کشیدگی در توزیع آنها)، شاخص نزدیک‌ترین همسایگی (به‌منظور مشخص‌شدن الگوی پراکنش پارک‌های محله‌ای) و مدل تخمین تراکم کرنل (جهت مشخص‌شدن تراکم برخورداری از پارک‌های محله‌ای) در نرم‌افزار arcgis 10.3 استفاده شد. در مرحله نهایی نیز با استفاده از مدل ماباک، نواحی 15گانه شهر ارومیه به‌لحاظ برخورداری گروه‌های آسیب‌پذیر از پارک‌های محله‌ای رتبه‌بندی شدند.یافته‌ها: حدود 37% از جمعیت گروه‌های آسیب‌پذیر ارومیه تحت پوشش پارک‌های محله‌ای و در بین گروه‌های آسیب‌پذیر، حدود 44% از جمعیت سالمند به پارک‌های محله‌ای دسترسی مناسبی داشتند. در مجموع از بین گروه‌های در معرض آسیب‌ شهر ارومیه، به‌ترتیب سالمندان، بیکاران و زنان دارای بهترین شرایط و همچنین مهاجران، کودکان و بی‌سوادان دارای وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر گروه‌ها بودند. علاوه‌بر این، پراکنش پارک‌های محله‌ای در ارومیه خوشه‌ای بوده و تمرکز به سمت نواحی شرقی (بافت جدید) و مرکزی (بافت قدیمی) سوق پیدا کرده بود. نتایج رتبه‌بندی ماباک نشان داد که ناحیه 1 از منطقه 1 (امتیاز: 0/672997)، رتبه اول برخوداری گروه‌های آسیب‌پذیر آن از پارک‌های محله‌ای داشت و ناحیه 3 منطقه 2 (امتیاز: 0/327) نیز رتبه آخر برخورداری را داشت.نتیجه‌گیری: در شهر ارومیه، سرانه فضای سبز محلی پایین است و در عین حال، توزیع نامناسب پارک‌های محله‌ای به‌گونه‌ای که بسیاری از افراد جامعه به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر دسترسی مناسبی به این خدمات را ندارند.

Spatial Justice Analysis on the Access of Vulnerable Groups to Neighborhood Parks in Urmia

Aims: Neighborhood parks are among the urban green spaces that, due to the psychological pressures of the residents of the neighborhoods, always play an active role in invigorating urban neighborhoods and creating a fun urban life, and from a social justice perspective, should be accessible to all members of society. The aim of this study was to investigate the access of vulnerable groups to neighborhood parks.Methodology: The present descriptive study was conducted in 2020 with the study of the spatial and spatial distribution of parks and local green spaces in Urmia. By facetoface reference, land use information was collected by the Deputy of Urban Planning and Architecture of Urmia Municipality in 2020, and detailed results of the general population and housing census of 2016 in Urmia were collected. The required data was entered into ARCGIS10.3 software. The spatial and spatial distribution of neighborhood parks in the city of Urmia was studied and the methods of the center and standard deviation elliptical distribution (the average center of neighborhood parks and how to stretch their distribution), the nearest neighborhood index (to determine Neighborhood parks distribution model) and kernel density estimation model (to determine the density of neighborhood parks) were used in ArcGIS 10.3 software. In the final stage, using the Mabak model, the 15 districts of Urmia were ranked in terms of vulnerable groups having neighborhood parks.Findings: About 37% of the population of vulnerable groups in Urmia were covered by neighborhood parks and among vulnerable groups, about 44% of the elderly population had good access to neighborhood parks. In general, among the vulnerable groups in Urmia, the elderly, unemployed, and women with the best conditions, as well as immigrants, children, and illiterates were in a worse situation than other groups, respectively. In addition, the distribution of neighborhood parks in Urmia was clustered and the focus shifted to the eastern (new texture) and central (old texture) areas. The results of the Mabak ranking showed that District 1 of Region 1 (score: 0.672997) had the first rank of its vulnerable groups in neighborhood parks and District 3 of Region 2 (score: 0.327) also had the last rank of having.Conclusion: In the city of Urmia, the per capita local green space is low, and at the same time, the improper distribution of neighborhood parks so that many people in the community, especially vulnerable groups do not have proper access to these services.