ارزیابی معیار عدالت فضایی در توزیع مکانی خدمات درمانی-بهداشتی شهرهای ایرانی-اسلامی؛ مطالعه موردی ارومیه

اهداف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نحوه توزیع مکانی خدمات درمانی، میزان دسترسی شهروندان و گروه‌های آسیب‌پذیر به خدمات درمانی را به‌صورت مطالعه موردی در شهر ارومیه مورد بررسی قرار می‌دهد.روش‌شناسی: پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر در سال 1399 در شهر ارومیه انجام شد. داده‌های مورد نیاز، از آخرین آمار مربوط به سرشماری سال 1395 و اطلاعات کاربری‌های برداشت‌شده توسط معاونت شهرسازی و معماری شهرداری ارومیه در سال 1399 به‌دست آمد و نابرابری‌ها در دسترسی شهروندان و گروه‌های آسیب‌پذیر به خدمات درمانی با استفاده از تکنیک ماباک مورد تحلیل قرار گرفت. از نرم‌افزار arcgis 10.3 استفاده شد. یافته‌ها: حدود 34% جمعیت شهر ارومیه، تحت پوشش خدمات درمانی مقیاس محله‌ای قرار نداشتند و همچنین حدود یک‌چهارم جمعیت، تحت پوشش خدمات درمانی مقیاس شهری نبودند. در مجموع از بین گروه‌های در معرض آسیب، به ترتیب سالمندان، مهاجران و بیکاران دارای بهترین میزان دسترسی به خدمات درمانی بودند و همچنین کودکان، بی‌سوادان و زنان دارای وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر گروه‌ها بودند. همچنین نواحی مرکزی و قدیمی ارومیه در سطح برخوردار هم به‌لحاظ دسترسی کل ساکنین و هم گروه‌های آسیب‌پذیر به خدمات درمانی قرار دارد و سطح برخورداری ساکنین نواحی حاشیه‌نشین به خدمات درمانی که غالباً در منطقه 2 سکونت دارند، از ساکنین مرفه‌ترین نواحی که غالباً در منطقه 1 سکونت دارند، بهتر بود.نتیجه‌گیری: خدمات درمانی باید به‌گونه‌ای در ارومیه واقع شوند که تمام شهروندان به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر به‌راحتی بتوانند از آنها استفاده کنند. در نتیجه برای افزایش میزان دسترسی شهروندان و گروه‌های آسیب‌پذیر به خدمات درمانی-بهداشتی، توجه به توزیع مناسب این خدمات در همه جای شهر و نیز در ارتباط با توزیع جمعیت و تراکم آن ضروری به‌نظر می‌رسد.

Using Spatial Justice in Spatial Distribution of Health Services in Iranian-Islamic Cities; Case Study of Urmia

Aims: The present study aimed to evaluate the spatial distribution of health services, the extent of access of citizens and vulnerable groups to health services as a case study in the city of Urmia.Methodology: The present descriptiveanalytical research was conducted in 2020 in Urmia, Iran. The required data were obtained from the latest statistics related to the 2016 census and land use information collected by the Deputy of Urban Planning and Architecture of Urmia Municipality in 2020. Inequalities in access to health care for citizens and vulnerable groups were analyzed using the MABAK technique. ArcGIS 10.3 software was used.Findings: About 34% of the population of Urmia was not covered by medical services and also about one year of the population was not covered by medical services. In general, among the affected groups, the elderly, immigrants and the unemployed have the best access to medical services, respectively, and also children, illiterates, and women are in a worse situation than other groups. Also, the central areas of Urmia were at the privileged level in terms of access to health services for all residents and vulnerable groups, and the level of access to health services for residents of suburban areas, who often live in Zone 2, was better than residents of the most affluent areas who often live in Zone 1.Conclusion: Medical services should be located in Urmia in such a way that all citizens, especially vulnerable groups, can easily use them. As a result, in order to increase the access of citizens and vulnerable groups to health services, it seems necessary to pay attention to the proper distribution of these services throughout the city and also in relation to the distribution of population and its density.