بررسی ارتباط بین ویژگی‌های ژئومورفیک و میزان تولید رسوب در حوضه آبخیز نیرچای

اهداف: امروزه فرسایش خاک و تولید رسوب خطری برای انسان و حیات او به‌شمار می‌آید، لذا در مناطقی که فرسایش خاک کنترل نمی‌شود خاک‌ها به تدریج فرسایش یافته و حاصلخیزی خود را از دست می‌دهند. هدف از مطالعه حاضر مدل‌سازی رابطه بین میزان بار رسوب معلق با ویژگی‌های ژئومورفیکی حوضه رودخانه نیرچای است.روش‌شناسی: در این تحقیق برای استخراج خصوصیات ژئومورفیک و ارتباط آن با رسوب‌دهی از سیستم اطالعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور تعیین ارتباط بین خصوصیات ژئومورفیک با رسوب هر زیر حوضه از تحلیل رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شد. نتیجه بررسی ارتباط بین خصوصیات ژئومورفیک با رسوب زیر حوضه‌ها نشان داد مقدار رسوب تولیدی با حجم جریان و ضریب فرم حوضه، همبستگی مثبت داشته و در سطح 5% معنیدار بوده است. همچنین جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار بر میزان رسوب حوضه از بین متغیرهای موجود از روش تحلیل مولفه‌های اصلی استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد از بین 25 متغیر موثر بر تولید رسوب، چهار عامل مساحت، ضریب فرم حوضه، محیط و دبی به ترتیب 37/78، 25/47، 18/50 و 11/22% از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کند. نتیجه‌گیری: در مجموع همه عوامل موثر چهار عامل استخراج شده نهایی توانسته‌اند 92/9% از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کنند.

Investigation of the Relationship between Geomorphic Characteristics and Sediment Production in Nirchai Basin

Aims: Today, soil erosion and sediment production are considered a danger to humans and their lives, so in areas where soil erosion is not controlled, soils gradually erode and lose their fertility. The aim of this study is to model the relationship between the amount of suspended sediment load and the geomorphic features of the Nirchai River Basin.Methodology: In this study, GIS was used to extract geomorphic features and its relationship with sedimentation. Stepwise multivariate regression analysis was used to determine the relationship between geomorphic characteristics and sedimentation of each subbasin. The results of investigating the relationship between geomorphic characteristics and sediment in subbasins showed that the amount of sediment produced had a positive correlation with the volume of flow and the form factor of the basin and was significant at the level of 5 percent. Also, in order to identify the factors affecting the amount of sediment in the basin among the existing variables, the principal component analysis method was used.Findings: The results show that among 25 variables affecting sediment production, four factors of area, basin coefficient, environment and discharge were 37/78, 25/47, 18/5 and 11/22 percent of variance of all variables of research.Conclusion: Therefore, it is concluded that in total, all the effective factors of the four final extracted factors were able to explain 92.9 percent of the variance of all research variables.