ارزیابی کاربست الگوی طرح‌جامع در محیط برنامه‌ریزی شهری ایران

اهداف: انتقادات فراوان و ماندگاری درازمدت و کمابیش بی‌تغییر الگوی طرح‌جامع کاربستی در سپهر برنامه‌ریزی ایران، وارون بر ناپایداری‌های گسترده‌ پیش و پس از انقلاب اسلامی 1357 گزاره‌ کلیدی پیوند شیوه‌ برنامه‌ریزی و محیط برنامه‌ریزی که تاکنون از دید دور مانده است را نمایان می‌کند. هدف این پژوهش ارزیابی کاربست این الگو در محیط برنامه‌ریزی ایران بود.روش‌شناسی‌: در روند پژوهش، به کمک روش پژوهش اسنادی، گزاره‌های سبک برنامه‌ریزی و دستگاه کاوش سبک برنامه‌ریزی روشن شد و به کمک روش پژوهش تحلیلی توصیفی و شیوه‌های استدلال قیاسی و استنتاجی، شناسه‌های دو گروه محیط برنامه‌ریزی ایران و عامل‌های گزینش سبک برنامه‌ریزی سازگار با محیط برنامه‌ریزی ایران که نماگرهای دستگاه کاوش سبک برنامه‌ریزی را روشن می‌کند، بررسی و ارزیابی شد.یافته‌ها: کلان‌تصویر محیط برنامه‌ریزی ایران، دارای ویژگی‌هایی همچون ناپایداری نگاره؛ تاریک‌روشنی چشم‌انداز آینده؛ چیرگی سامانه‌ سیاسی و ساختار حکومت بر محیط برنامه‌ریزی؛ ناپایداری جامعه با شکاف‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره و دارای سیمای اختصاصی ایرانی اسلامی، است و عامل‌های نقش‌انداز در ارزیابی سبک برنامه‌ریزی نشان‌دهنده‌ ناپایداری نگاره ؛ کل‌گرایی نگاره‌ جامعه ؛ پهناوری گستردگی دید نگاره ؛ اندک‌بودن در مهارداشتن محیط برنامه‌ریزی از سوی نهاد برنامه‌ریز ؛ زیادبودن ناوابستگی نهاد برنامه‌ریز به برنامه‌ریزی؛ سیاسی‌بودن نقش برنامه‌ریز در فرایند برنامه‌ریزی و بلندبودن زمان‌بری درونی و زمان‌بری برونی کنش برنامه‌ریزی است.نتیجه‌گیری: سبک برنامه‌ریزی همکنش با محیط برنامه‌ریزی ایران ، در راستای رویکرد برنامه‌ریزی به برنامه‌ریزی فرایندی (پویا) با چارچوب‌های زمان‌دار بازنگری ؛ در راستای بررسی و ارزیابی به برنامه‌ریزی جامع خردمندانه و در راستای برنامه‌ریزی‌کردن به برنامه‌ریزی هنجاری گرایش دارد و روی‌هم‌رفته، گرایش‌های یادشده نشانگر ناسازگاری الگوی طرح‌جامع کنونی با ویژگی‌های محیط برنامه‌ریزی ایران است و برنامه‌ریزی جامع خردمندانه می‌تواند سازگارترین سبک برنامه‌ریزی هم‌راستا با بایستگی‌های محیط برنامه‌ریزی ایران باشد.

Evaluation of the Application of the “Master Plan Model” in Iranian Urban Planning Environment

Aims: The frequency of criticisms about the ldquo;Master Plan Model rdquo; and its longterm and almost unchanging persistence, despite the extensive instabilities before and after the 1979 Islamic Revolution, indicate the need to examine the relationship between the planning style and the planning environment that has been forgotten. The purpose of this study was to evaluate the application of this model in the Iranian planning environment.Methodology: In the research process, the lsquo;planning style rsquo; and lsquo;Planning style identification device rsquo; were clarified by the documentary research method. And, by the content analysis method and its relevant reasoning styles, the elements of two groups: ldquo;the planning environment of Iran rdquo; and ldquo;the determinants of, and constraints on, planning factors rdquo; that used to selecting the compatibility planning style, both of them elucidate the ldquo;Planning style identification device rdquo; indicators, were evaluated.Findings: The characters of ldquo;the big image rdquo; of Iranchr('39')s planning environment was: an unstable figure; indeterminacy future visions; a planning environment which is under control of political system and government structures; an unsustainable community with several Cleavages in society and a Specific feature that named ldquo;IranianIslamic rdquo; society. And also shown that the effected factors in evaluating planning style is: ldquo;uncertain rdquo; on lsquo;image rsquo;; ldquo;holistic rdquo; in lsquo;community image rsquo;; ldquo;wide rdquo; for lsquo;Scope of image rsquo;; ldquo;incomplete rdquo; in lsquo;controlling the planning environment rsquo;; ldquo;small rdquo; in lsquo;Relative autonomy rsquo;; ldquo;political role rdquo; for lsquo;The planner role rsquo; and with high ldquo;internal and external planning time rdquo;.Conclusion: The suitable planning style for the Iranian planning environment: In the lsquo;planning approach rsquo; tends to ldquo;process planning with a timing revision framework rdquo;; in the lsquo;Review Evaluation rsquo; tends to ldquo;Comprehensive Rational Planning rdquo; and in the lsquo;planning act rsquo; tends to ldquo;normative planning rdquo;. Also it was illustrated the inconsistency of the Iranian planning environment with the current lsquo;Master Plan model rsquo; and the ldquo;rational comprehensive planning rdquo; can be the suitable planning style.