بررسی زمین‌ساخت فعال با استفاده از شاخص‌های ریخت‌سنجی در حوضه آبریز دزفول– اندیمشک

اهداف و زمینه ها:تقریباً هیچ ناحیه ای را در جهان نمی توان یافت که تحت تاثیر فرآیندهای زمین ساختی قرار نگرفته باشد. از شاخص های ریخت زمین ساختی حوضه آبریز به منظور بررسی زمین ساخت فعال استفاده می شود. ریخت سنجی را می توان اندازه گیری کمی شکل چشم اندازهای روی زمین تعریف کرد که با استفاده از این اندازه گیری های کمی می توان به شناسایی مناطق دارای تکتونیک فعال پرداخت. هدف از این پژوهش بررسی زمین ساخت فعال در حوضه آبریز دزفول اندیمشک با استفاده از پنج شاخص ریخت سنجی عدم تقارن حوضه زهکشی (af)، برجستگی نسبی (bh)، ضریب شکل (ff)، انتگرال و منحنی فرازسنجی (hi) و گرادیان طولی رود (sl) می باشد. با انجام این پژوهش، میتوان به فرآیندهای فعال در حوضه دزفول اندیمشک پی برد و از خسارت های ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله تا حدودی جلوگیری کرد.روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و از محاسبات کمی استفاده شده است. برای محاسبه شاخص ها از نرم افزار gis و مدل رقومی ارتفاعی (dem) با دقت 30 متر استفاده شد. برای هر شاخص نقشه پهنه بندی در گستره مورد بررسی تهیه گردید و هر کدام از شاخص های مذکور از نظر فعالیت زمین ساختی به پنج رده فعالیت بسیار بالا، بالا، متوسط، کم و بسیار کم تقسیم شد. در نهایت با میانگین گیری از رده کل شاخص ها، شاخصی نهایی به نام شاخص زمین ساخت فعال نسبی (iat) حاصل شد و گستره مورد بررسی به چهار رده فعالیت زمین ساختی بسیار بالا، بالا، متوسط و کم تقسیم گردید.یافته ها: در زیر حوضه های منطبق بر گسل های دورق، گسل پیشانی کوهستان، بخش هایی از گسل های لهبری، رام هرمز و بالارود، شاخص های اندازه گیری شده مقادیر بالایی را نشان می دهند که به دلیل فعالیت زمین ساختی بالای منطقه می باشد.نتیجه گیری:نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فعالیت زمین ساختی نسبی اخیر در حوضه دزفول اندیمشک بالا و بسیار بالا است که به دلیل تاثیر گسل های مذکور بر منطقه می باشد.

Assessment of active tectonic by using geomorphic indices in Dezful- Andimeshk basin

Aims and Backgrounds: Almost no area in the world can be found that has not been affected by tectonic processes. The morphotectonic indices of the basin are used to investigate the active tectonics. Morphometry can be defined as the quantitative measurement of the shape of the Earth's landscape that using these quantitative measurements can identify areas with active tectonics. The purpose of this study was to investigate the Active tectonic in Dezful Andimeshk basin using five geomorphological indices of the Drainage Asymmetry Factor (Af), Relative relief (Bh), Form factor (Ff), Hypsometric integral and curve (Hi), and Stream gradient index (SL). With this research, it is possible to find out the active processes in DezfulAndimeshk basin and the damage from natural disasters such as floods and earthquakes can be partially prevented.Methodology:The present study is an applied one and has used quantitative calculations. GIS software and digital elevation map (DEM) with resolution of 30 m were used to calculate the indices. For each index, the zoning map in the study area was plotted and and each of these indices was divided into five categories of very high, high, medium, low and very low in terms of tectonic activity. Finally, by averaging the whole set of indices, a final index called relative active tectonics index (Iat) was calculated and the study area was divided into four categories of very high, high, medium and low tectonic activity.FindingsIn the sub basins corresponding to Dowragh, Mountain Front Fault and Parts of the Labrian, Ramhormoz and Balarud, The measured indices show high values due to the high tectonic activity of the area.Conclusion:The results of this study show that recent relative tectonic activity in DezfulAndimeshk basin is high and very high due to the impact of the faults on the area.