مدل ارزیابی سایت و برنامه‌ریزی اکوتوریسم در مناطق تحت حفاظت با رویکرد ظرفیت برد اکولوژیک

اهداف و زمینه‌ها:‌ امروزه از اکوتوریسم به‌عنوان ابزاری یاد می‌شود که درصدد است تا لذت‌ها و منافع حاصل از گردشگری را تحقق بخشد، ولیکن تلاش نماید تا از ارزش‌های طبیعی و اکولوژیکی مناطق نیز کاسته نشود. هدف تحقیق، آن است که با تعیین معیارهای موثر در ارزیابی اکوتوریسم و با کمک ظرفیت برد اکولوژیکی، اقدام به برنامه‌ریزی برای اکوتوریسم در مناطق تحت حفاظت شهرستان شاهرود نماید.روش‌شناسی: در گام نخست، معیارهای ارزیابی سایت گردآوری و توسط خبرگان مورد امتیازدهی ‌قرار گرفتند. برازش توسط نرم‌افزار لیزرل صورت گرفت. سپس لایه‌های اطلاعاتی تهیه و از طریق مقایسه زوجی وزن‌دهی و همپوشانی شدند. پس از آن از طریق پهنه‌بندی نسبت به تعیین مساحت و ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر برای اکوتوریسم منطقه اقدام شد. یافته‌ها: مدل نهایی ارزیابی اکوتوریسم شامل 8 بعد و 20 معیار است. برازش مدل نشان خوب و قابل قبول بوده است (gfi برابر با 0.942). همچنین؛ 66474.8 هکتار (12.8٪ از منطقه) مناسب برای اکوتوریسم است. منطقه مطالعاتی شامل 3 پهنه جنگل کوهستانی، کوهستان و دشت و بیابان و کویر است. ظرفیت برد موثر برای پهنه جنگل کوهستانی، معادل 1743 نفر و برای زون کوهستان و دشت، برابر با 1765 نفر و برای زون بیابان و کویر معادل با 3123 نفر است.نتیجه‌گیری: در مناطق تحت حفاظت شهرستان شاهرود، ظرفیت برد زیست محیطی رعایت نشده است و بیشتر از حد تحمل آستانه است. در نتیجه برای رسیدن به ظرفیت برد مناسب و مطلوب (اکوتوریسم) باید در منطقه اصول حفاظتی در صدر برنامه‌ریزی گردشگری قرار گیرد.

Presentation of a Model of Site Assessment and Ecotourism Planning in Protected Areas with an Ecological Carrying Capacity Approach

Aims Backgrounds: Today, ecotourism is referred to as a tool that seeks to realize the pleasures and benefits of tourism, but strives not to diminish the natural and ecological value of the area. The purpose of this study is to determine the effective criteria for ecotourism site evaluation and ecological board capacity to plan for ecotourism in Shahrood protected areas.Methodology: In the first step, site evaluation criteria were compiled and rated by experts. Fitting was done by LISREL software. The data layers were then weighted and overlapped by pairwise comparison. Subsequently, zoning was carried out to determine the area and capacity of the physical real and effective range for ecotourism.Findings: The final model of ecotourism evaluation consists of 8 dimensions and 20 criteria. The model fit was good and acceptable (GFI 0.942). It is also suitable for ecotourism at 66474 hectares. The study area consists of 3 areas of mountain forest, mountain and plain and desert. The effective range for the mountainous forest area is 1743 and for the mountainous and plain area is 1765 and for the desert zone is 3123.Conclusion: In Shahrood city protected areas, environmental board capacity is not observed and is more than threshold tolerance. As a result, ecotourism needs to be at the forefront of tourism planning in the area of ​​conservation principles.