ارایه مدل مفهومی از مولفه‌های فضای زیرسطحی به‌عنوان محرک توسعه شهر با استفاده از نظریه داده‌بنیاد

اهداف و زمینه‌ها: شهرها در گذر زمان با مشکلات طبیعی و مصنوع عدیده‌ای همچون کمبود فضاهای سبز و باز، تراکم بالا و کمبود فضاهای تفریحی مواجه می‌شوند که در برخی موارد استفاده منطقی و بهینه از فضاهای زیرسطحی می‌تواند راهگشا باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر ارایه مدل مفهومی از مولفه‌های سازنده فضای زیرسطحی به‌عنوان محرک توسعه بود.روش‌شناسی: این پژوهش کیفی با رویکرد نظریه داده‌بنیاد در سال 1398 انجام شد. جهت تحلیل مطالعات اسنادی از روش فراترکیب و تحلیل محتوا و جمع‌آوری اطلاعات مطالعه اسنادی و مصاحبه عمیق و باز استفاده شد. 35 نفر از افراد متخصص و صاحبنظر و اساتید دانشگاه در رشته شهرسازی با روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی به‌عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تحلیل داده‌های کیفی و کدگذاری از نرم‌افزار nvivo استفاده شد.یافته‌ها: پس از مطالعه اسناد و مصاحبه با متخصصین و تحلیل کیفی داده‌ها با توجه به تعداد ارجاعات (237 ارجاع)، 29 کد اولیه سازنده فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه شهری استخراج گردید. این کدهای اولیه در 5 کد محوری ادراکی، بصری، ریخت‌شناسی، خدماتی و عملکردی و 3 مولفه فعالیت، کالبد و تصورات به عنوان مولفه‌های اصلی سازنده فضای زیرسطحی به‌عنوان محرک توسعه شهری طبقه‌بندی شدند.نتیجه‌گیری: مولفه فعالیت در فضای زیرسطحی و تصورات شهروندان از این فضاها منجر به انتظار خدماتی همچون امنیت و ایمنی می‌شود. مولفه تصور و ادراکات شهروند منجر به شناسایی آیتم‌هایی نظیر تناسب، مقیاس انسانی، آسایش و غیره در فضاهای زیرسطحی شهری می‌گردد. برهم‌کنش فعالیت و کالبد شامل دو فاکتور مهم کاربری و حمل و نقل است و مواردی همچون اختلاط کاربری‌ها و سلسله مراتب دسترسی منجر به ارتقای عملکرد فضای زیرسطحی به‌عنوان محرک توسعه شهری است.

Providing a Conceptual Model of the Underground Space as an Urban Development Catalyst Using the Grounded Theory

Aims Backgrounds: Over time, cities are confronted with a number of natural and artificial problems such as lack of green and open spaces, high density and lack of recreational spaces, which in some cases can be reasonably efficient use of underground spaces. The Aim of current study was to present a conceptual model that include factors which construct underground spaces as a development catalyst.Methodology: This qualitative reseacrh was carried out based on grounded theory in 2019. In order to analyze documentary studies, crosssectional and content analysis were used and to gather the required data, indepth and open ended interviews were conducted. Thirty five experts and faculty memebers of university in urbanism field were selected as a sample based on snowball sampling technique.Findings: After studying documents and interviewing experts and analyzing qualitative data, with respect to the number of citations (237 citations), 29 initial codes of the underground spaces constructor were extracted as urban development catalyst. These initial codes were categorized in five axial codes including perceptual, visual, morphological, service and functional codes and also three components including activity, physical and imaginations that construct underground spaces as an urban development catalyst.Conclusion: Component of subsurface activity and citizens' perceptions of these spaces lead to services such as security and safety. The component of citizen perceptions and image leads to the identification of items such as fit, human scale, comfort, and so on in urban underground spaces. The interaction between activity and physical components comprises two important factors of land use and transport, and factors such as land use mixing and access hierarchy, leading to the enhancement of the performance of underground space as urban development catalyst.