تبیین مدل منزلت مکانی و بررسی ابعاد مختلف آن

اهداف و زمینه‌ها: انسان‌ها در تعامل با مکان‌های مختلف شهری به‌عنوان محیطی پاسخگو به نیازها و فعالیت‌هایشان معنا می‌بخشند و در سطحی بالاتر، بخشی از منزلت خویش را در ارتباط با این مکان‌ها تعریف کرده و به آنها دلبسته می‌شوند. مفهوم منزلت مکانی، به‌عنوان یکی از ابعاد رابطه انسان و مکان کمتر مورد توجه معماران، طراحان و برنامه‌ریزان شهری قرار گرفته است.در این راستا، تبیین الگوی منزلت مکانی و فرآیند شکل‌گیری روابط مردممکان و مولفه‌های موثر در جهت ایجاد، تقویت و ارزش‌گذاری این پیوندها به عنوان گامی اساسی در دست‌یابی به هدف اصلی تدوین معیارهای منزلت مکانی ضروری خواهد بود. هدف این مقاله تبیین مفهوم منزلت مکانی و بررسی ابعاد مختلف آن بود.روش‌شناسی: این پژوهش کیفی با استفاده از نظریه مفهوم‌سازی بنیادی به روش استقرایی، داده‌های حاصل از متون فارسی و انگلیسی را مورد مطالعه قرار داد و مفاهیم با استفاده از سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی مشخص شدند.یافته‌ها: 428 کد به عنوان شاخص‌های منزلت‌بخش مکانی شناسایی شد که 150 مفهوم و 14 مقوله (آسایش/رفاه و امنیت/آرامش؛ منظر مطلوب؛ تعاملات اجتماعی؛ نظم؛ سرزندگی؛ هویت و اصالت؛ خوانایی؛ خاطره‌انگیزی؛ حس تعلق؛ دسترسی؛ معنا و محتوا؛ فعالیت و مدیریت شهروندان؛ تنوع؛ شان و شخصیت مکان) را تشکیل داد.نتیجه‌گیری: تحکیم شکل نهادی مکان، گسترش و تعمیق در چشم‌اندازهای تدوین‌شده برای آینده‌ مکان، التزام به حفظ ارزش‌های محیط و عناصر ساخته‌شده، ایجاد جایگاه فضایی مکان در سامانه فرامکانی، آمادگی‌های همه‌جانبه، ارزش‌ها و ویژگی‌های خواست ساکنان و افراد بیرونی، حفظ عناصر ارزشمند، ارتقا نقش مکان در منطقه فرامکان، بسترسازی استقرار شده در مکان، تحول تاریخی، رشد و آینده مکان، بازشناسی عناصر شاخص ادراکی مکان، تصحیح شکل قرارگاه رفتاری، بسترسازی رفتار و ارتباطات اجتماعی بین افراد، تقویت ساختار استخوان‌بندی فضاییکالبدی مکان، به‌عنوان راهبردهای ارتقای منزلت مکانی معرفی می‌شوند.

Determining the Place Dignity Model and Studying Its Various Dimensions

Aims Backgrounds: People interact with different places of a city as an environment that responds to their needs and activities, and at a higher level, people define a part of their dignity in relation to these places and place attachment occurs. The phrase place dignity is considered as one of the dimensions of people and place relationship which is less considered by architects, designers and planners. In this regard, explaining the concept of place dignity and the process of forming the peopleplace interaction and the effective factors for creating, strengthening and valuing these links, is a basic step in achieving the main objective of explaining the place dignity criteria. The aim of the research was to explain the place dignity model and studying its various dimensions.Methodology: In this qualitative study the related Persian and English articles were investigated using fundamental conceptualization theory through inductive method and the concepts were determined using three types of open, axial, and selective coding.Findings: 428 codes were identified as the indicators of dignity creating which include of 150 concepts and 14 category (comfort/wellbeing and security/ relaxation; favorable landscape; social interactions; regularity; vitality; identity and originality; readability; memorability; sense of belonging; access; meaning and content; citizen activity and management; diversity; place dignity and personality).Conclusion: The strategies for promoting the place dignity are the factors of strengthening the institutional form of place, development of the explained perspectives for the future of the place, commitment to preserving the values of the environment and artificial elements, establishing the spatial position of the place in the system of meta place, comprehensive readiness, values and characteristics of the demands of residents and people outside the place, preserving the valuable elements, upgrading place role in meta place area, deploying infrastructure in place, historical evolution, growth and future of the place, recognition of elements of the place perceptual index, correction of behavioral platform, preparing the backgrounds for establishment of social behavior and communication between individuals, strengthening the spatialphysical structure of the place.