اقلیم شناسی سینوپتیکی بارشهای سیل زا با منشا منطقه دریای سرخ در خاورمیانه

کشف قانونمندی های حاکم بر هر سامانه اقلیمی، امکان تحلیل و پیش بینی مطلوب آن را فراهم می آورد. بر این اساس اقلیم شناسی سینوپتیکی منطقه دریای سرخ از اولین تحقیقات موجود تا به امروز مورد مطالعه قرار گرفت. مجموعه پژوهش های انجام شده را می توان در سه دوره یا سه فاز مطالعاتی جای داد. در دهه های 1940 و 1950 ساز و کارهای اولیه بارش زا و مولفه ای چون کم فشار مونسونی سودان در منطقه دریای سرخ مورد توجه قرار گرفت. دراین دوره وقوع بارش های سیل آسای فصل پاییز در خاورمیانه عمدتا با گسترش یک زبانه کم فشاری که از سودان به سمت منطقه دریای سرخ سپس مدیترانه شرقی گسترش یافته، توصیف گردیده است. پژوهشگران این دوره بر این نکته تاکید داشته اند که در ماه اکتبر کم فشار مونسونی سودان یک ویژگی غالب در خاورمیانه محسوب می شود. الفندی در تحقیقاتش نشان داد که کم فشار سودانی در شرایط معمول تا حدود 15 الی 19 درجه عرض شمالی گسترش می یابد اما با زبانه ای به شکل 8 (v معکوس) به سمت شمال تا دریای سرخ شمالی امتداد پیدا می کند. او معتقد بود که تغییرات و نوسانات در موقعیت متوسط کم فشار سودان تنها ناشی از اثرات حرارتی بین خشکی و دریا نبوده بلکه دینامیکی است. در دهه 1960 اهمیت انکارناپذیر «منطقه همگرایی دریای سرخ» بر روی زندگی ملخ صحرا موجب مطالعه و بررسی دقیق ساختار گردش هوای محلی در این منطقه گردید. بررسی توزیع باد سطحی در امتداد دریای سرخ نشان داد که ویژگی های جغرافیایی منطقه دریای سرخ نقش عمده ای در پیدایش و تداوم بادهای شمال- شمال غربی و جنوب - جنوب شرقی در داخل شکاف دریای سرخ داشته است. یافته ها بیانگر آن است که موقعیت منطقه همگرایی دریای سرخ با در نظر گرفتن شرایط سینوپتیکی و به واسطه تغییرات شدت هر یک از دو باد غالب در شکاف دریای سرخ به صورت روزانه و ماهانه تغییر خواهد نمود.در دهه های اخیر (به ویژه از اواسط دهه 1990) افزایش داده های اقلیمی به خصوص فراهم آمدن اطلاعات جو بالا، پژوهش های متعددی را در زمینه ارتباط الگوهای سینوپتیکی وردسپهر میانی و فوقانی با بارش های سیل زا بر روی منطقه دریای سرخ و خاورمیانه در پی داشته است. بر پایه این مطالعات شکل گیری مناطق همگرایی اولیه در منطقه دریای سرخ نتیجه تاثیر متقابل «جریان های وردسپهری» و «ویژگی های توپوگرافی» می باشد. در عین حال تکوین و گسترش کم فشارهای منطقه دریای سرخ و جابجایی و انتقال آنها در خاورمیانه به موقعیت و شدت جت جنب حاره و نیز عمق و امتداد محور ناوه عرض های میانی در شرق مصر بستگی دارد. نتایج مطالعات اخیر نشان می دهد که زبانه کم فشار دریای سرخ نتیجه «فرآیند چرخندزدایی باد پناهی» در منطقه دریای سرخ بوده و کوه های مرتفع فلات اتیوپی و کوه های عسیر بیشترین نقش را از این جهت دارا هستند.