تعیین متغیرهای زمینه ای در طبقه بندی اقلیمی ایران: معرفی و کاربرد روش تحلیل عاملی و تجزیه مؤلفه های اصلی در تحلیل مطالعات جغرافیایی و اقلیم شناسی

روشهای آماری چند متغیره ، کاربردهای بی شماری در مطالعات جغرافیایی و به خصوص اقلیم شناسی دارند. طبقه بندی اقلیمی ایران که در سال 1380 توسط مولفان این مقاله با استفاده از روش تحلیل خوشه ای انجام گردید ، یکی از این کاربردها می باشد . از طرفی با توجه به تنوع زیاد متغیرهای مورد استفاده برای طبقه بندی مذکور ، انجام مطالعه حاضر جهت معرفی متغیرهای اصلی که در مرزبندی نواحی اقلیمی نقش داشته اند ، و تعیین میزان تاثیر هر کدام از آنها در این طبقه بندی مورد استفاده قرار گرفت . برای این منظور داده های ماهانه 41 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک ( 1995- 1993 ) مورد استفاده قرار گرفت .روش تحلیل عاملی و تجزیه مولفه های اصلی که از کاربردی ترین روشهای چند متغیره آماری می باشند برای تجزیه و تحلیل داده های انتخاب شد . نتایج نشان می دهند که مهمترین مولفه نم نسبی می باشد که بیش از 40% از کل واریانس را به خود اختصاص داده است ( 90/40%= pct of var) . دومین مولفه اصلی مربوط به دماهای حداقل و حداکثر است ( 37/23%= pct of var ) که بیش از 23% از کل تغییرات را تبیین نموده اند . سایر متغیرها در مابقی مولفه ها قرر دارند . یافته ها گویای آن است که طبقه بندی انجام شده دارای مبنای اصولی بوده و بر اساس قوانین علمی استوار گردیده است به نحوی که مرزهای نواحی اقلیمی به طور متعادل از کلیه متغیرها تاثیر پذیرفته اند . این مطالعه همچنین کاربرد روش تحلیل عاملی را به عنوان روشی کارآمد ، برای انجام مطالعات تحلیلی و مفصلی که نیاز به کنکاش در خصوص روابط بین متغیرها دارند ، نشان می دهد . در این مطالعه همچنین سعی شده است تا چگونگی بارگذاری متغیرها در مولفه های اصلی و نحوه محاسبه مقدارهای ویژه و بردارهای ویژه بصورت ساده شرح داده شود