ارزیابی قابلیت اراضی برای توسعه کشاورزی و مرتعداری با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گزدراز - لاور ساحلی استان بوشهر)

هر توسعه ای در مناطق طبیعی باید با برنامه ها و طرح های مدیریتی و بر اساس توان اکولوژیکی سرزمین صورت گیرد، تا به بهره برداری مستمر از این مناطق نایل شویم. ارزیابی توان اکولوژیک، به دلیل ضرورت انتخاب و بهره برداری بهینه از پتانسیل اکولوژیک سرزمین، در قالب مطالعات برنامه ریزی و مدیریت زیست محیطی به منظور حصول به اصل توسعه پایدار است. هدف از انجام این پژوهش، تعیین توان اکولوژیکی حوضه آبخیز گزدراز لاور ساحلی برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری و همچنین مقایسه توان اکولوژیکی منطقه برای کاربری های ذکرشده با نقشه کاربری های فعلی منطقه می باشد. در این پژوهش ابتدا با بررسی منابع مختلف، معیارها و زیرمعیارها مشخص گردیدند. معیارهای اصلی مورداستفاده، شامل: نقشه های توپوگرافی، خاک شناسی، سنگ شناسی، اقلیم، پوشش گیاهی و کاربری اراضی می باشد. سپس با تهیه پرسشنامه و با استفاده ازنظرات متخصصین، امتیازات و اهمیت مربوط به معیارها و زیرمعیارها تعیین شد و از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در محیط expert choice برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها استفاده گردید. درنهایت تمام لایه های اطلاعاتی با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار (wlc) در نرم افزار arc map روی هم گذاری گردیدند و نقشه نهایی توان اکولوژیکی منطقه برای کاربری های کشاورزی و مرتعداری به دست آمد. نتایج نشان می دهد در نقشه نهایی، کاربری های کشاورزی و مرتع داری، طبقات 1 و 2 کشاورزی بیشتر به دلیل محدویت های فرسایش و شوری و طبقات 1 و 2 مرتعداری به دلیل محدویت های شیب، اقلیم، تراکم پوشش گیاهی و عمق خاک وجود ندارد. همچنین از مجموع 19964 هکتار سطح کل حوضه، طبقه 3 کشاورزی با مساحت 3780 هکتار (18/93 درصد)، طبقه 3 مرتعداری با مساحت 9895/6 هکتار (49/56 درصد) و طبقه 4 مرتعداری با مساحت 6095/5 هکتار (30/56 درصد) موجود می باشد. یافته ها حاکی از آن است که تلفیق روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی جهت ارزیابی توان سرزمین و همچنین مشخص نمودن مناسب ترین معیارها در خصوص ارزیابی توان منطقه موردمطالعه می تواند در مدیریت صحیح منطقه، حفظ منابع موجود و رسیدن به توسعه پایدار مفید واقع گردد.