برآورد آنومالی بارش و دمای سالانه در شمال شرق ایران و تاثیر آن بر عملکرد محصول گندم دیم

ناهنجاری های اقلیمی از مهمترین عواملی هستند که بر میزان تولید محصولات دیم اثر می گذارند. در این پژوهش، با استفاده از داده های بارش، دمای حداقل و دمای حداکثر ایستگاههای سینوپتیک استان خراسان رضوی (سال1387-1368)، به برآورد آنومالی بارش و دمای سالانه و تاثیر آن بر عملکرد محصولات کشاورزی پرداخته شد. درصد آنومالی بارندگی(pap) به عنوان شاخص پایش خشکسالی است و میزان تغییرات سالانه از مقدار نرمال آن را نشان می دهد. در گام نخست به منظور بررسی تغییرات بارش طی سال های آماری، روند میانگین متحرک5 ساله هر ایستگاه مورد بررسی قرارگرفت. در گام بعد احتمال وقوع درصد آنومالی های بارش در همه ایستگاه ها با تابع هلالی(s مانند) 3 پارامتری برازش داده شد که می توان احتمال وقوع هر دامنه ای از آنومالی بارندگی را در هر ایستگاه برآورد نمود. پس از آن ضرایب همبستگی درصد تغییرات آنومالی بارش و دمای حداقل و حداکثر سالانه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون برآورد گردید. به منظور بررسی اثر آنومالی بارش و دما بر محصولات کشاورزی، ضرایب همبستگی این شاخص ها با آنومالی محصول گندم دیم در سطح استان برآورد گردید که در ارتباط بین عملکرد محصول وعوامل آب وهوایی در نقاط مختلف نیز اختلافاتی وجود داشت. همچنین رگرسیون خطی چندگانه بین عامل وابسته عملکرد محصول گندم دیم و عوامل اقلیمی آنومالی بارش، آنومالی دمای حداقل و حداکثر محاسبه شد. در سرخس، قوچان و مشهد آنومالی بارش و عملکرد گندم، دارای ضرایب همبستگی 0.63،0.55 و 0.54 (0.05 > p) بوده و در بقیه مناطق روابط معنی داری دیده نشد. آنومالی دمای حداکثر و عملکرد گندم فقط در مشهد و آنومالی دمای حداقل و عملکرد گندم فقط در قوچان (0.05 > p) به ترتیب با ضرایب 0.48- و 0.56 معنی دار شد.