تاثیر زهکشی کنترل شده بر عملکرد سویا و ارتقا کارایی مصرف آب

با وجود اهمیت روزافزون ارزش آب و نیز ضرورت کنترل اثرات سو احتمالی زیست محیطی در پروژه‌های مختلف، بازنگری در عملکرد سیستم های زهکشی آزاد اجتناب‌ناپذیر است. زهکشی کنترل شده به عنوان یک عملیات سازگار با محیط زیست ضمن استفاده بهینه از آب، نیتروژن موجود در خاک را با کاهش حجم زه‌آب حفظ می‌کند. به منظور تعیین محدوده مناسب کنترل عمق سطح ایستابی و تاثیر آن بر کارایی مصرف آب و عملکرد در گیاه سویا، تحقیقی با استفاده از کشت در لایسیمتر در سال 1386 در دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار تیمار سطح ایستابی مورد استفاده قرار گرفت: تیمار زهکشی آزاد/ زهکشی سنتی (fd) به عنوان شاهد، کنترل سطح ایستابی در بازه‌های عمقی 65-60، 45-40 و 25-20 سانتی متر از سطح خاک با اسامی به ترتیب cd60، cd40 وcd20 اختیار شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاتیر تیمارهای زهکشی روی بسیاری از اجزای عملکرد معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمار cd60 مشاهده شد (2774 کیلوگرم در هکتار). به نظر می‌رسد عدم تخلیه سریع آب در این تیمار زهکشی کنترل‌شده موجب دسترسی بیشتر گیاه به آب و مواد مغذی محلول گردیده باشد. حداقل عملکرد در تیمار cd20 با میانگین 1798 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. این موضوع احتمالاً به این دلیل است که با غرقاب شدن قسمت اعظم ریشه و کمبود اکسیژن و نیز ایجاد شرایط جهت دنیتریفیکاسیون، با وجود آب و مواد مغذی بیشتر، استفاده مفید از آن‌ها برای گیاه محدود شده است. بیشترین و کمترین کارایی مصرف آب در تولید دانه در تیمارهای cd60 و cd20 به ترتیب با مقادیر 45/0 و 29/0 کیلوگرم بر متر مکعب در مقایسه با 41/0 کیلوگرم بر متر مکعب مربوط به شاهد حاصل گردید.