توسعه و کاربرد مدل چند معیاره فازی قیمت‌گذاری آب در شبکه‌های آبیاری

ارزش گذاری واقعی آب کشاورزی نقش موثری در تخصیص بهینه منابع آب، استقلال مالی شبکه‌های آبیاری، تامین هزینه های استحصال آب و افزایش بهره وری آب دارد. این تحقیق با هدف توسعه یک مدل چند معیاره فازی قیمت‌گذاری آب در شبکه‌های آبیاری انجام گرفت. مدل در ارزیابی قیمت آب شبکه آبیاری ورامین استفاده گردید. در توسعه مدل، 13 معیار کمّی و کیفی موثر بر قیمت واقعی آب شبکه‌های آبیاری در نظر گرفته شد. محاسبه و همگن‌سازی معیارها، تعیین وزن معیارها، تعریف کلاس‌ها، محاسبه درجه عضویت معیارها در هرکلاس، تشکیل بردار عضویت نهایی، تشکیل بردار قیمت و ترکیب این دو بردار به منظور محاسبه قیمت نهایی آب مهم‌ترین مراحل توسعه مدل بودند. نتایج نشان داد که سه معیار نوع شبکه آبیاری، میزان استقلال از حمایتهای دولتی و میزان درآمد در واحد سطح شبکه موثرترین عوامل بر تعیین قیمت آب می باشند. قیمت آب شبکه ورامین بر اساس مدل چند معیاره فازی 33/547 ریال بر مترمکعب برآورد گردید این درحالی است که قیمت تمام شده آب بر اساس هزینه استحصال آب 33/944 ریال بر متر مکعب تعیین شد. قیمت آب‌بهای فعلی رایج در شبکه نیز 96 ریال بر متر مکعب می‌باشد. مقایسه نتایج نشان می‌دهد که قیمت آب‌بهای شبکه مورد مطالعه تفاوت فاحشی با مقادیر قیمت آب برآوردی مدل و روش هزینه استحصال آب داشته که بیانگر فاصله ارزشی قابل توجه بین ارزش واقعی آب و آب‌بهای رایج است. در واقع مدل چند معیاره قیمت‌گذاری فازی با لحاظ شرایط واقعی که مقدار معیارها غالبا کمتر از حد ایده‌آل هستند، قیمت را تا حدی تعدیل کرده و قیمت واقعی‌تری از آب را بدست می‌دهد. قیمت آب برآورد شده مدل می تواند به عنوان قیمت واقعی آب این شبکه تلقی شده که البته پرداخت این قیمت توسط بهره‌برداران بدون ایجاد زیر ساخت‌های لازم تقریبا غیر ممکن می‌نماید. مدل معرفی شده در این تحقیق از کارآیی مطلوبی در ارزیابی شرایط و عوامل موثر ارزش گذاری آب در شبکه‌های آبیاری برخوردار بوده و زمینه تعیین ارزش واقعی آب در این سامانه‌ها را فراهم می‌نماید.