بررسی آزمایشگاهی روش ‌ها‌ی کاهش آبشستگی پایاب حوضچه آرامش‌ (مطالعه موردی: بند سنگی ملاتی وطنا)

استفاده از بندهای اصلاحی برای تثبیت بستر رودخانه‌ها و احداث حوضچه آرامش‌ جهت مستهلک کردن انرژی در پایین‌دست‌ این سازه‌ها امری متداول است. بااین‌وجود همچنان شاهد فرسایش بستر رودخانه‌ها‌ در پایین‌دست‌ این سازه‌ها هستیم. از روش‌ها‌ی تاثیرگذار بر کاهش پدیده آبشستگی، ایجاد پرش هیدرولیکی مستغرق درون حوضچه آرامش‌ است. لذا در تحقیق حاضر، تغییرات عمق آبشستگی در پایین‌دست‌ سازه بند سنگی ملاتی وطنا واقع در استان گلستان با ساخت مدل فیزیکی با مقیاس 1:10 موردبررسی و ارزیابی قرار گرفت. تا بتوان با کاهش آبشستگی پایین‌دست آن موجب افزایش عملکرد و طول عمر سازه موردنظر، جهت حفاظت بستر رودخانه گردد. از دو روش شامل، بالا آوردن انتهای کانال و استفاده از صفحات مستغرق به همراه لایه‌آرمور بلافاصله پس از حوضچه آرامش‌ استفاده شد. در بررسی انجام‌شده روش استفاده از صفحات مستغرق با آرایش زیگزاگی، کمترین درصد کاهش عمق آبشستگی برابر 43/3% مقدار مشاهده‌شده در آزمایش شاهد را نشان داد و روش بالا آوردن انتهای کانال معادل دو برابر عمق پایاب با لایه‌آرمور 1/5 برابر طول حوضچه آرامش‌، بیشترین درصد کاهش عمق آبشستگی برابر80% مقدار مشاهده‌شده در آزمایش شاهد را نشان داد، همچنین این روش به جهت ایجاد بیشترین مقدار آبشستگی در فاصله دورتر از حوضچه آرامش‌، عملکرد بهتری را در کاهش عمق آبشستگی پایاب حوضچه آرامش‌ بند سنگی ملاتی مورد نظر داشت.

laboratory investigation of methods to reduce the scouring of the downstream stilling basin(case study: masonary check dam of vatana)

it is common to use correction dams to stabilize riverbeds and build stilling basin to deplete energy downstream of these structures. however, we still see the erosion of riverbeds downstream of these structures. one of the effective ways to reduce scouring phenomenon is to create a submerged hydraulic jump inside the stilling basin.therefore, in the current research, the changes in scour depth in the downstream masonary check dam 0f vatana structure located in golestan province were investigated and evaluated by building a physical model with a scale of 1:10. so that by reducing its downstream erosion, it can increase the performance and lifespan of the structure in order to protect the river bed. two methods were used, including raising the end of the channel and using submerged vanes along with layer armor immediately after the stilling basin.in the ipnvestigation of the method of using submerged vanes with a zigzag arrangement, the lowest percentage of scouring depth reduction was 43.3% of the value observed in the control test. and the method of raising the end of the channel equal to twice the taillwater depth of the abutment with an armor layer 1.5 times the length of the stilling basin showed the highest percentage of reduction in scour depth equal to 80% of the value observed in the control test. also,this method had a better performance in reducing the scouring depth of the taillwater stilling basin of the masonary check dam in order to create the greatest amount of erosion at a distance far from the stilling basin.