بررسی نقش سدهای زیر زمینی در تامین و ذخیره آب مناطق کویری با استفاده از روش ژئوالکتریک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کهنوج شاه استان کرمان)

توسعه سدهای زیرزمینی در تامین و ذخیره آب اقلیم های مختلف به خصوص مناطق کویری امری ضروری است و می تواند کمک شایانی در این زمینه باشد. برداشت‌های ژئوالکتریک در محل تنگه کهنوج شاه طی دو مرحله صورت گرفت و در مجموع تعداد 6 سونداژ الکتریک با فواصل متفاوت در محدوده پروژه به انجام رسید. سپس داده‌های بدست آمده با استفاده از نرم افزار (ipi2win) مورد پردازش قرار گرفتند. پس از تهیه نقشه های زمین شناسی، شیب و کاربری اراضی هر منطقه و تلفیق آنها، با استفاده از منطق بولین، مناطقی که از نظر زمین شناسی، شیب و کاربری اراضی مناسب احداث سد زیرزمینی می باشند در یک نقشه تلفیق مشخص گردید. با توجه به نتایج سونداژهای ژئوالکتریک و شواهد صحرایی سنگ کف در محل گزینه پیشنهادی از نوع رس متراکم دارای املاح فراوان می‌باشد عمق برخورد به سنگ کف نیز حداقل 3 تا حداکثر 12.6 متر اندازه‌گیری شده است. بیشترین عمق آبرفت مربوط به سونداژ 185 می‌باشد همچنین علیرغم وجود تراس آبرفتی واقع در کرانه شمالی رودخانه عمق اندازه‌گیری‌ها در این بخش تنها 4.7 متر بوده که نشاندهنده بالابودن سنگ کف در این بخش است. سونداژ 149 نشاندهنده وجود لایه آبرفتی آبدار در نزدیکی سطح زمین می‌باشد. چنانچه نتایج برداشت ها نشان می‌دهد مقاومت الکتریکی لایه‌های مختلف عمدتاً کمتر از 30 اهم بر متر می‌باشد و مقادیر بالای 60 اهم بر متر به ندرت و تنها در لایه‌های سطحی دیده می‌شود که این امر ناشی از بافت ریز دانه و تراکم بالای رسوبات و نیز شوری آب می‌باشد. با توجه به محدودیت عرض بستر رودخانه، بالا بودن سنگ کف و نیز مطالب ارائه شده در خصوص نفوذ پذیری محدود رسوبات آبرفتی، به نظر می‌رسد در محل این گزینه حداقل شرایط برای ایجاد مخزن مناسب سد زیرزمینی وجود ندارد.

investigating the role of underground dams in water supply and storage in desert areas using geoelectric method (case study: kahnouj shah watershed in kerman province)

the development of the underground dams is essential in the water supply and storage for different climates especially desert areas, and can be great help. geoelectric samples were carried out in kahnouj shah strait in two stages and a total of 6 electric sondages with different distances in the area of the project. then, the obtained data were processed using ipi2win software. after preparing geological, slope and land use maps in each region and combining them using boolean logic, areas that are suitable for underground dam construction in terms of geology, slope and land use were identified in a combined map. according to the results of the geoelectric sondages and field evidences, the bed stone at the proposed option have dense clay and many salts, the impact depth on the bed stone has been measured at least 3 to 12.6 meters. the highest depth of alluvial was related to the sondage 185, and in spite of the alluvial terrace located on the northern bank of the river, the measurements depth in this section was only 4.7 meters that indicating the high bet stone in this section. sondage 149 indicates the presence of wet alluvial layer near the earth’s surface. the results of the samples show that the electrical resistance of different layers is mainly less than 30 ohm/m and the values above 60 ohm/m are seen rarely and only there are in the surface layers, which is due to fine grain texture and high density of sediments as well as water salinity. due to the limitation of river bed width, high bed stone and also the presented materials regarding the limited permeability of alluvial sediments, it seems that there is no minimum condition for establishing a suitable reservoir for underground dam in this option.