کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی بهترین روش آبیاری (مطالعه موردی: اراضی حکم‌آباد، شهر تبریز)

سیستم آبیاری به‌عنوان یکی از عوامل اصلی در تولید محصولات کشاورزی، نقش به‌سزایی در بهبود عملکرد محصول و بهره‌وری آب کشاورزی دارد. طبیعی است که انتخاب نوع سیستم آبیاری مناسب برای هر منطقه و محصول، اهمیت فراوانی دارد. در مطالعه حاضر، برای انتخاب بهترین سیستم آبیاری در اراضی کشاورزی حکم‌آباد شهر تبریز، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) در بین انواع سیستم‌های آبیاری بارانی شامل کلاسیک ثابت، جابه‌جایی دستی، آب‌فشان چرخ‌دار، قرقره‌ای، دوار مرکزی، خطی و سیستم‌های آبیاری موضعی شامل تیپ، قطره‌ای، مه‌پاش و بابلر کم‌فشار و همچنین سیستم‌های آبیاری سطحی شامل آبیاری غرقابی، کرتی، نواری، نشتی مکانیزه و نشتی استفاده شد. در این مطالعه از معیارهای فنی، اجتماعی، اقتصادی، اجرایی، بهره‌برداری، زیست‌محیطی و گردشگری کشاورزی برای انتخاب مناسب‌ترین سیستم آبیاری در منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که در بین معیارها و زیرمعیارهای انتخابی، معیار گردشگری کشاورزی و زیرمعیار جذابیت گردشگری بیشترین تاثیر و معیار فنی و زیرمعیار امکان خودکارسازی کمترین تاثیر را در انتخاب نوع سیستم آبیاری ایفا می‌نمایند. در این مطالعه، سیستم آبیاری کرتی با امتیاز 6/53 به‌عنوان بهترین گزینه برای منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. همچنین از بین روش‌های آبیاری بارانی، سیستم کلاسیک ثابت با امتیاز 4/34 و از بین روش‌های آبیاری موضعی، سیستم تیپ با امتیاز 3/82 به‌عنوان گزینه‌های دیگر برای اراضی کشاورزی حکم‌آباد شهر تبریز در نظر گرفته شد.

application of the hierarchical analysis process (ahp) in identifying the best irrigation method (case study: hokmabad lands of tabriz city)

the irrigation system, as one of the main factors in the production of agricultural products, plays a significant role in improving crop yield and agricultural water productivity. it is natural that choosing the right type of irrigation system for each region and product is important. in the present study, we selected the best irrigation system in the agricultural lands of hakkamabad, tabriz city, from the hierarchical analysis process (ahp) among all types of rain irrigation systems, including fixed classic, manual displacement, wheeled, pulley, central rotary, linear, and other systems. local irrigation, including tip, drip, fogger, and low pressure bubbler, and surface irrigation systems, including flood irrigation, spot irrigation, strip irrigation, mechanized leakage, and leakage, were used. in this study, technical, social, economic, operational, environmental, and agricultural tourism criteria were used to select the most appropriate irrigation system for the study area. the results of the hierarchical analysis process showed that among the selected criteria and sub criteria, the agricultural tourism criterion and tourism attractiveness sub criterion had the most influence, while the technical criterion and automation possibility sub criterion had the least influence on choosing the type of irrigation system. in this study, the kirti irrigation system, with a score of 6.53, was chosen as the best option for the study area. among the rain irrigation methods, a fixed classical system with a score of 4.34 and, among local methods, a tip system with a score of 3.82 were considered as another option for agricultural lands in hakkamabad, tabriz city.