اثر توامان تنش‌های شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در شرایط آب و هوایی کاشمر (تحت آزمایش گلدانی)

تنش‌های شوری و خشکی از جدی‌ترین مشکلات تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط دنیا به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشند. بر این اساس، پژوهشی گلدانی به‌منظور بررسی اثر توامان تنش‌های شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در زمستان سال 1400 و بهار سال 1401 در منطقه‌ی کاشمر اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل‌های آزمایش سه سطح آب آبیاری شاملw1=75%، w0=100% و 50%= w2 نیاز آبی و چهار سطح شوری شامل s2=8،s1=4، s0=./7 و 12= s3 دسی‌زیمنس بر متر بودند که در خاک لومی شنی اعمال شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر توامان تنش شوری و خشکی بر وزن دانه در بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و بهره‌وری آب در سطح یک درصد معنی‌دار بود. در شرایط توامان تنش شوری و خشکی شدید وزن دانه در بوته و بهره‌وری آب نسبت به تیمار شاهد به‌ترتیب به اندازه‌ی 64.17 و 43.29 درصد کاهش یافت. افزایش هم‌زمان تنش شوری و خشکی وزن دانه در بوته را نسبت به تیمار شاهد به‌ترتیب 45.19 و 61.1 درصد کاهش داد. نتایج هم‌چنین نشان داد که حد آستانه شوری آب آبیاری برای کاهش عملکرد دانه گلرنگ در شرایط اعمال کم‌آبیاری، 4 دسی‌زیمنس بر متر بود. در بالاترین سطح شوری، تغییر سطح آبیاری از w1 به w2 بهره‌وری مصرف آب را 27.63 درصد کاهش داد. در شرایط آبیاری با آب غیرشور (s0)، تغییر سطح آبیاری از w0 به w1 و از w1 به w2 باعث کاهش معنی‌دار بهره‌وری مصرف آب نگردید. با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت در شرایط دسترسی به آب غیرشور، تیمار w1s0 برای منطقه‌ی مورد مطالعه قابل توصیه می‌باشد.

the simultaneous effects of salinity and drought stresses on the yield and yield components of safflower (carthamus tinctorius) under climatic conditions of kashmar

salinity and drought stresses is one of the serious problems in producing of agricultural products in many parts of the world, especially in arid and semi-arid regions. based on this, a pot research was carried out in order to investigate the combined effects of salinity and drought stresses on yield and yield components of safflower in winter 2021 and spring 2022. a factorial experiment based on completely randomized design with three replications including; two factors of the amount of irrigation water and salinity was carried out. three levels of irrigation water amount including full irrigation w0 =100% , w1 =75% and w2 = 50% water requirement and four levels of salinity including s0 = 0.7 (drinking water), s1 = 4, s2 = 8 and s3 =12 ds/m were applied in a sandy loam soil. the variance analysis results showed that salinity and drought stress on seed weight per plant, capitula per plant, seed per capitula, 1000 seed weight, water productivity were significant at one percent level. the highest simultaneous level of drought and salinity stresses reduced seed weight per plant and water productivity in compared to control treatment by 64.17% and 43.29% respectively. increasing in salinity and drought stresses simultaneously, seed weight per plant decreased in compared to control treatment 45.19 and 61.1% , respectively. the results also indicated that the salinity threshold of irrigation water for reducing of safflower grain yield was obtained about 4 ds/m under deficit irrigation. in highest level of salinity, changing in irrigation level from w1 to w2, reduced water productivity by 27.63 percent. changing in irrigation level from w0 to w1 and w1 to w2 was not reduced water productivity significantly under irrigation with non-saline water. considering of findings in this research, it can be said that w1s0 is recommended for the study region.