تعیین پاسخ هیدرولوژیک حوضه آبریز با استفاده از حل عددی و تحلیلی معادله موج جنبشی بر اساس داده‌های مدل فیزیکی

یکی از مهمترین موضوعات در مطالعات حوضه، پاسخ هیدرولوژیک آن است. تحقیقات متعددی به منظور تعیین پاسخ هیدرولوژیک از جمله مدل موج سینماتیک انجام شده و نتایج حاصل، حاکی از مزایا و معایب این مدل‌ها است. در این تحقیق به بررسی روش عددی و روش تحلیلی حل معادله موج سینماتیک پرداخته شد و نتایج حاصل در یک حوضه آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی حل عددی موج سینماتیک، از روش تفاضل محدود در بستر نرم افزار hec-hms استفاده گردید و برای ارزیابی روش تحلیلی، با استفاده از معادله موج سینماتیک و بهره‌گیری از نرم افزار gis، به روندیابی جریان در حوضه آزمایشگاهی پرداخته شد. نتایج حاصل از دو روش مذکور، در کنار نتایج حاصل از روش زمان-مساحت در مدل hec-1 قرار گرفت و در نهایت نتایج این سه روش با نتایج مشاهداتی حاصل از رخدادهای بارش-رواناب موجود در حوضه آزمایشگاهی مقایسه گردید. نتایج نشان داد خطای مدل تحلیلی موج سینماتیک، مدل عددی موج سینماتیک و مدل hec-1 در تعیین مقدار دبی ماکزیمم، طبق شاخص خطای نسبی، حدود یک درصد بود. همچنین در تعیین هیدروگراف رواناب خروجی حوضه و میزان تطابق نتایج محاسباتی با مقادیر مشاهداتی، طبق شاخص نش-ساتکلیف، مدل تحلیلی موج سینماتیک مقدار 0.926 بهترین عملکرد را داشت و مدل عددی موج سینماتیک با مقدار 0.838 نسبت به دو مدل دیگر ضعیف‌تر عمل نمود. اما طبق شاخص رگرسیون، مدل hec-1 با مقدار 0.944 بهترین عملکرد، مدل تحلیلی موج سینماتیک با مقدار 0.932 در رتبه دوم و مدل عددی موج سینماتیک با مقدار 0.899 رتبه سوم را به دست آورد.

extracting hydrological response using numerical and analytical solution of kinematic wave based on physical model data

hydrological response is one of the most important issues in watershed studies. various researches have been performed in order to determine the hydrological response, including the kinematic wave model, and the results indicate the advantages and disadvantages of the models. in this paper, the numerical and analytical methods of solving the kinematic wave equation were investigated and the results were evaluated in a laboratory watershed. so, the finite difference method was used in the framework of hec-hms software, and to evaluate the analytical method, by the kinematic wave equation and using gis software, the flow routing in the laboratory watershed were investigated. the results of the two mentioned methods were placed next to the results of the time-area method in the hec-1 model, and finally the results of these three methods were compared with the observational results of the rainfall-runoff events in the laboratory watershed. the error of the kinematic wave analytical model, the kinematic wave numerical model and the hec-1 model in determining the maximum flow rate, according to the relative error index, was about one percent. also, according to nash-sutcliffe index, the kinematic wave analytical model had the best performance with a value of 0.926 and the numerical solution of the kinematic wave with a value of 0.838 was weak compared to the other two models in derivation of the hydrograph. however, the regression index of the hec-1 model was 0.944 and analytical method with a value of 0.932 ranked second, and the numerical model of the kinematic wave with a value of 0.899 was ranked third.