اثرات سامانه‌های آبیاری و سناریوهای نیازآبشویی بر بهره‌وری آب در تولید لوبیا در دشت اهر (استان آذربایجان‌شرقی)

ارتقاء بهره‌وری آب در تولید محصولات کشاورزی یکی از برنامه‌های اساسی برای تامین امنیت غذایی در کشور است. همچنین با توجه به اهمّیت و وسعت کشت لوبیا در دشت اهر (استان آذربایجان‌شرقی) و ضرورت ارتقاء بهره‌وری آب در تولید این محصول به‌ویژه در شرایط شوری آب و خاک، این پژوهش با هدف بررسی اثرات سامانه‌های آبیاری و سناریوهای نیازآبشویی بر بهره‌وری آب در تولید لوبیا در این دشت انجام گردید. عملکرد محصول و حجم آب آبیاری با دو سامانه آبیاری بارانی و سطحی در مزارع متعدد تحت مدیریت کشاورزان، به طور مستقیم اندازه‌گیری گردید. پنج سناریوی نیاز آبشویی شامل صفر، 5، 10، 15 و 20 درصد نیاز خالص آب آبیاری با دو سامانه آبیاری در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد کاربرد سامانه‌های آبیاری موجب تفاوت در عملکرد و حجم آب مصرفی گردید. میانگین عملکرد لوبیا با کاربرد سامانه آبیاری بارانی395± 1189 (به دلیل احتمالی کم‌آبیاری) با سامانه سطحی180± 2396 کیلوگرم در هکتار بود. کاربرد سامانه آبیاری بارانی و سطحی به ترتیب 747± 4717 و 1276± 7297 مترمکعب در هکتار مصرف آب داشته است. میانگین بهره‌وری آب در تولید محصول 0.29 کیلوگرم بر مترمکعب بود. نتایج خوشه‌بندی نشان داد بهره‌وری (0.47 کیلوگرم بر مترمکعب) حاصل از اعمال سناریوهای نیازآبشویی صفر و 5 درصد در یک گروه، بهره‌وری (0.35 کیلوگرم بر مترمکعب) سناریوهای 10 و 15 درصد در گروه دوم و بهره‌وری(0.22 کیلوگرم بر مترمکعب) سناریوی20 درصد در گروه سوم قرار داشت. علاوه براین یافته‌ها، پیشنهاداتی برای ادامه پژوهشهای کاربردی ارائه گردیده است.

effects of irrigation systems and leaching ratio scenarios on bean water productivity in ahar plain (east azarbaijan province)

improving water productivity in agricultural productions is one of the fundamental plans in food security in iran. because of the importance and vast cultivation of bean in ahar plain; and the necessity of improving water productivity in the saline soil and water conditions, the current study was conducted with the objective of the evaluation of the effects of irrigation systems and leaching ratio scenarios on bean water productivity in this plain. bean yields with consumed water under two irrigation systems of surface and sprinkle were directly measured in several farms under farmers’ management without any irrigation scheduling. for irrigation systems, five leaching ratio scenarios of 0, 5%, 10%, 15% and 20% of net water were applied in this study. results revealed that irrigation systems treatments caused different yields and water applied in bean farms. bean yield averaged 1189±395 kg ha 1 with sprinkle system (probably with deficit irrigation), while averaged 2396±180 kg ha 1 with surface irrigation system. water applied averaged 4717±747 and 7297±1276 m3 ha 1 with sprinkle and surface irrigation systems, respectively. water productivity was acquired to be 0.29 kg m 3. also, we found that leaching ratio scenarios of 0 and 5% had a similar productivity (= 0.47 kg m 3), 10% and 15% produced a similar productivity (= 0.35 kg m 3) and leaching ratio scenarios of 20% had a productivity of 0.22 kg m 3. in addition to these findings, some suggestions were made to continue research and study to improve water productivity in bean production.