اولویت بندی اراضی دشت میانکنگی برای توسعه شبکه فرعی آبیاری و زهکشی (مطالعه موردی: دشت میانکنگی)

محدودیت منابع آب‌وخاک در بخش کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان، از اساسی‌ترین چالش‌های پیش‌روی بشر است. افزون بر این، کشورهای در حال توسعه با محدودیت مالی برای توسعه شبکه‌های مدرن آبیاری و زهکشی مواجه‌اند. بنابراین پتانسیل‌یابی و اولویت‌بندی مناطق برای توسعه و تجهیز شبکه‌های آبیاری و زهکشی در این مناطق ضروری است. در این تحقیق اولویت‌بندی اراضی کشاورزی دشت میانکنگی شهرستان هیرمند واقع در استان سیستان و بلوچستان، جهت توسعه شبکه فرعی آبیاری و زهکشی مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا پرسشنامه‌هایی طراحی شد و بیش از 120 عدد از آن توسط کارشناسان و پژوهشگران تکمیل شد و سپس بر اساس شاخص‌های آماری، مورد وزن‌دهی قرار گرفت. سپس بر اساس گزارش‌های موجود، پژوهش‌های میدانی، مطالعات اولیه و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، پارامترهای موثر انتخاب گردید. پارامترهای موثر برای اولویت‌بندی به دو بخش عوامل طبیعی- فیزیکی و عوامل اقتصادی- اجتماعی تقسیم‌بندی گردید. این پارامترها از اهمیت یکسان برخوردار نبوده و درجه تاثیر هریک متفاوت است. در بین عوامل طبیعی- فیزیکی در شرایط مختلف اقلیمی، حاصلخیزی و کیفیت خاک با امتیاز 34 (از 100) و در بین عوامل اقتصادی- اجتماعی، تراکم جمعیت با 25 بیشترین وزن را دارا بودند. در نهایت اراضی کشاورزی منطقه در 11 اولویت برای توسعه شبکه فرعی آبیاری و زهکشی طبقه‌بندی شدند. اراضی کشاورزی روستاهای علیمراد، پودینه و ملاعظیم رودینی بیشترین اولویت و اراضی کشاورزی روستاهای دهمرده،کنگ ملاعبدالله کمترین اولویت را برای توسعه شبکه فرعی آبیاری و زهکشی را دارا بودند. پیشنهاد می‌شود که از این روش برای شناخت بهتر عوامل موثر در روستاهای مجاور برای توسعه شبکه آبیاری و زهکشی استفاده شود.

lands prioritization for developing irrigation and drainage system network (case study: miankangi plain)

soil and water scarcity has become the main challenge encountering human, especially in arid and semi-arid regions of the world. in addition, due to economic limitations in developing countries, region prioritization for developing and modernization of irrigation and drainage networks should be considered. in this study cultivated lands of the miankangi plain in hirmand county located in sistan-o-baluchestan province has been prioritized, in order to irrigation system network development. at first, questionnaires were designed and more than 120 of them were completed by experts and researchers, then weighted based on statistical indicators. after that, based on the available reports, field research, preliminary studies and data analysis, the effective parameters were selected. effective parameters for this scope have been divided to technical and socioeconomic groups. these parameters had different efficiency. among technical factors in different climatic conditions, fertility and soil quality with 34 points (out of 100) and among socioeconomic factors population density with 25 points had the most weights (efficiencies) for classification. eventually cultivated lands were classified and prioritized to 11 groups. villages such as alimorad, poodineh and rudini were located in the first priority and dahmarde, molla abdollah with the lowest points in the last priority. it is suggested to use this method to better understand the effective factors in nearby villages for the development of irrigation and drainage network.