ارزیابی حساسیت دو مدل کیفیت آب nsfwqi و irwqisc در رودخانه هراز

شاخص‌های کیفی آب معیاری برای طبقه‌بندی آب سطحی بر مبنای استفاده از پارامترهای استاندارد بوده و ابزاری ریاضی است که تعداد زیادی از داده‌های مورداستفاده برای توصیف ویژگی‌های آب را به یک عدد تبدیل کرده و سطح کیفی آب را بدست می‌دهد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه حساسیت دو شاخص کیفیت آب nsfwqi و irwqisc نسبت به پارامترهای کیفی با استفاده از روش‌های مبتنی بر واریانس، بر روی رودخانه هراز با نمونه‌برداری ماهانه در سال 1400 در 7 ایستگاه منتخب در بازه پنجاب تا بالادست سد مخزنی هراز در استان مازندران انجام شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که کیفیت آب در ایستگاه‌های s1 (سراب) و s21، در بهترین حالت نسبتاً خوب و در بدترین حالت دارای کیفیت بد می‌باشند. کیفیت آب در ایستگاه‌های s2، s3، s4، s51 و s5(پایاب)، در بهترین حالت متوسط و در بدترین حالت در شهریورماه دارای کیفیت بد می‌باشند. در تحلیل عدم قطعیت و ارزیابی حساسیت شاخص nsfwqi از روش src و برای شاخص irwqisc از روش fast و sobol استفاده شد. نتایج آنالیز حساسیت بر اساس رویکرد رتبه‌بندی عوامل (factor prioritization) نشان داد در شاخص nsfwqi به ترتیب پارامترهای do، bod ، cf، t و p و در شاخص irwqisc بعد از پارامتر do پارامترهای bod، p و n بیشترین تاثیر را برروی خروجی مدل‌ها داشته‌اند. در تحلیل عدم‌قطعیت، نتایج حاصل از به‌کارگیری روش sobol برای ایستگاه‌های مختلف رودخانه هراز با روش fast مطابقت داشت اما نتایج آنالیز حساسیت حاصل از این دو روش با یکدیگر متفاوت بودند. باتوجه‌به نتایج حاصله و علی‌رغم نزدیکی نتایج حاصل از دو روش، می‌توان گفت روش sobol باتوجه‌به همگرایی بدون قیدوشرط در این مطالعه موفق‌تر از متدولوژی fast عمل نموده است.

sensitivity assessment of two water quality models nsfwqi and irwqisc in haraz river

water quality indicators are a standard for classifying surface water based on the use of standard parameters and is a mathematical tool that converts a large amount of data used to describe water properties into a number and obtains a water quality level. the aim of this study was to assess and compare the sensitivity of nsfwqi and irwqisc water quality indicators to quality parameters using variancebased methods on haraz river with monthly sampling in 2022 in 7 selected stations in the range of panjab to haraz reservoir dam in the province mazandaran. the results of the present study have shown that the water quality in s1 (upstream) and s21 stations are relatively good at best, and bad at worst. water quality in stations of s2, s3, s4, s51 and s5 (downstream), in the best case is moderate and in the worst case in september have poor quality. src method was used to analyze the uncertainty and sensitivity of the nsfwqi index and fast and sobol methodologies were used for the irwqisc index. the results of sensitivity analysis based on factor prioritization approach showed that in nsfwqi index, do, bod, cf, t and p parameters respectively and in irwqisc index after do parameter, bod, p and n parameters had the most impact on output. in the uncertainty analysis, the results of applying sobol methodology for different stations of haraz river were consistent with fast method, but the results of sensitivity analysis obtained from these two methods were different from each other. considering the obtained results and despite the similarity of the results of the two methods, it can be said that sobol methodology has been more successful than fast methodology in this study due to unconditional convergence.