ارزیابی آسیب پذیری آبخوان سبزوار( شمال شرق ایران) با استفاده از مدل دراستیک

در کشورهایی که شرایط آب هوایی آن خشک و نیمه‌خشک است، حفظ منابع آب حائز اهمیت می‌باشد. برای این منظور اقدام به ارائه مدل های مختلف جهت تعیین میزان آسیب‌پذیری مناطق گردید. در این تحقیق به تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان سبزوار با استفاده از مدل دراستیک پرداخته‌شده است. آبخوان سبزوار واقع در شمال شرق ایران با مساحت 5455.4 کیلومترمربع دارای آب‌وهوای خشک و کویری با تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد می‌باشد. مدل دراستیک از طریق همپوشانی 7 لایه (عمق آب زیرزمینی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، نوع خاک، توپوگرافی، تاثیر منطقه غیراشباع و هدایت هیدرولیکی آبخوان) به دست می‌آید و نقشه دقیق از آسیب‌پذیری آبخوان نشان می‌دهد. برای ترسیم نقشه مدل دراستیک از نرم‌افزار arcgis10.5 استفاده‌شده است. مقدار عددی مدل دراستیک در منطقه موردمطالعه بین 81 تا 159 (از آسیب‌پذیری کم تا آسیب‌پذیری زیاد) به‌دست‌آمده است. نقشه دراستیک نشان داد، مساحت خیلی کمی از غرب منطقه موردمطالعه دارای آسیب‌پذیری کم و مناطق مرکزی دشت دارای آسیب‌پذیری بالا می‌باشد. بقیه قسمت‌های دیگر منطقه دارای آسیب‌پذیری متوسط می‌باشد. عمق کم آب زیرزمینی در مناطق مرکزی دشت و همچنین شیب کم در ناحیه فوق بیشترین تاثیر را در آسیب‌پذیری منطقه دارد. با توجه به حجم فعالیت‌های کشاورزی در مناطق مرکزی دشت، بایستی تمهیداتی در جهت جلوگیری از آلودگی احتمالی آبخوان صورت گیرد. با توجه به اینکه غلظت نیترات در منابع آب زیرزمینی در منطقه موردمطالعه در دسترس نبود، لذا از هدایت الکتریکی به‌منظور صحت سنجی پهنه‌بندی مدل دراستیک استفاده گردید. همپوشانی هدایت الکتریکی با نقشه دراستیک نشان داد، که در مرکز دشت که آسیب‌پذیر می‌باشد، هدایت الکتریکی بالا می‌باشد. این امر نیز می‌تواند دقت و صحت سنجی مدل دراستیک را تائید کند.

Vulnerability Assessment of Sabzevar Aquifer (Northeast of Iran) Using Drastic Model

In countries with arid and semiarid climates, conserving water resources is important. For this purpose, different models were presented to determine the vulnerability of areas. In this research, a vulnerability map of Sabzevar aquifer has been prepared using a drastic model. Sabzevar aquifer located in the northeast of Iran with an area of 5455.4 square kilometers has a dry and desert climate with hot and dry summers and cold winters. The drastic model is obtained through 7layer overlap (groundwater depth, net nutrition, aquifer environment, soil type, topography, influence of unsaturated area and hydraulic conductivity of the aquifer) and shows a detailed map of the aquifer vulnerability. ArcGis10.5 software was used to draw the drastic model map. The numerical value of the drastic model in the study area is between 81 and 159 (from low vulnerability to high vulnerability). Drastic map showed that a very small area from the west of the study area has low vulnerability and the central areas of the plain have high vulnerability. Other parts of the region are moderately vulnerable. Shallow groundwater depth in the central areas of the plain and also low slope in the above area has the greatest impact on the vulnerability of the region. Due to the volume of agricultural activities in the central areas of the plain, measures should be taken to prevent possible contamination of the aquifer. Due to the fact that the concentration of nitrate in groundwater sources was not available in the study area, so electrical conductivity was used to validate the zoning of the drastic model. The overlap of electrical conductivity with the drastic map showed that the electrical conductivity was high in the center of the vulnerable plain. This can also confirm the accuracy of the drastic model.