ردپای اکولوژیک آب و آب مجازی محصولات گندم و برنج در استان خوزستان در راستای مدیریت پایدار منابع آبی

عدم توازن بین عرضه و تقاضای آب در کشور مدیریت منابع آب را، بخصوص در بخش کشاورزی ، با چالش روبرو ساخته است. در این ارتباط مبادلات بین المللی محصولات کشاورزی و جابجائی آب نهفته در آن‌ها که به آن آب مجازی گفته می‌شود، می تواند یکی از راه کارهای مدیریت آب باشد. در این پژوهش به بررسی ردپای اکولوژی آّب و شاخص آب مجازی در تولید محصولات برنج و گندم در استان خوزستان پرداخته شده است. برای برآورد نیاز خالص آبی محصول (cwr) ، مقدار ضریب گیاهی (kc) و عمق ریشه محصولات از نرم افزار استاندارد فائو (cropwat.8) استفاده شده است. برای دریافت اطلاعات از کشاورزان منطقه از روش‌مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. بدین منظور پس از تعیین نمونه آماری به وسیله فرمول کوکران نمونه برداری به تعداد 152نفر انجام گرفت. برای محاسبه ردپای اکولوژیک آب در منطقه از روش «بالا به پایین» استفاده شد. در این روش ردپای اکولوژیک آب هر منطقه شامل دو مولفه ردپای اکولوژیک آب داخلی (wfi) و ردپای اکولوژیک آب خارجی (wfe) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی و مقایسه دو گیاه گندم و برنج در دشت‌های مختلف استان خوزستان نشان دهنده پتانسیل بالای استان در تولید گندم مورد نیاز استان و صادرات مازاد آن به خارج از استان می‌باشد. همچنین تحلیل یافته‌ها نشان داد که کشت گیاه برنج در استان خوزستان بجز در نواحی بسیار محدودی در بخش‌های هفتگل و باغملک، به دلیل مصرف زیاد آب صرفه اقتصادی ندارد. لذا در برنامه‌ریزی‌های توسعه کشاورزی باید از کشت گیاه برنج جلوگیری نمود. طبق محاسبات ردپای اکولوژی آب برای مزارع گندم با سطح زیر کشت 349139 هکتار، 993.7 میلیون متر مکعب و برای مزارع برنج با سطوح زیر کشت 24044 هکتار 217.3 میلیون متر مکعب برآورد شد.

Ecological water footprints and virtual water for wheat and rice products in Khuzestan province in order to manage water resources sustainability

The imbalance between water supply and demand in the country has challenged water resource management, especially in the agricultural sector. In this regard, international trade in agricultural products and the displacement of water in them, which is called virtual water, can be one of the ways of water management. In this research, the study of water ecology and virtual water indexes in rice and wheat production in Khuzestan province have been investigated. To estimate the net blue product requirement (CWR), the amount of vegetation factor (Kc) and root depth of products are used by the FAO standard software (CROPWAT.8). An interview method and a questionnaire were used to obtain information from farmers in the area. For this purpose, 152 people were sampled by Cochran formula. The &topdown& method was used to calculate the ecological footprint of the region. In this method, the water ecological footprints of each area, including two components of internal water ecological footprint (WFi) and external water ecological footprint (WFe) were investigated. The results of the study and comparison of wheat and rice plants in different plains of Khuzestan province indicate the high potential of the province in producing wheat needed by the province and its excess export to the province. Also, the results showed that rice cultivation in Khuzestan province, except in very limited areas in Haftgel and Baghmalek parts, is not economical due to the high consumption of water. Therefore, in agricultural development plans, it is necessary to prevent the cultivation of rice.