ارزیابی شاخص‏های مدیریت آب آبیاری در تولید انگور (مطالعه موردی استان مرکزی)

حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به‌عنوان یکی از شاخص‏های ارزیابی استفاده بهینه از منابع آب نقش مهمی در مدیریت و برنامه‏ریزی‌های کلان در حوزه مدیریت و مهندسی آب دارد. این تحقیق، با هدف اندازه‌گیری آب کاربردی و ارزیابی راندمان کاربرد و بهره‏وری آب انگور تحت مدیریت باغدار در استان مرکزی به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید انگور کشور اجرا گردید. تاکستان‏های مورد مطالعه در سطح استان طوری انتخاب شدند که عوامل مختلف از جمله روش آبیاری، بافت خاک، نوع منبع آب (سطحی یا زیرزمینی) و کیفیت آب آبیاری را پوشش دهند. باغات منتخب در طول فصل رشد مورد پایش قرار گرفتند و مواردی نظیر مدت زمان آبیاری، مقدار آب آبیاری، دور آبیاری و غیره یادداشت‌برداری شد. نتایج نشان داد که دور آبیاری در باغات انگور استان برای سامانه‏های آبیاری مختلف بین 6 تا 20 روز متغیر است و متوسط عمق آب آبیاری نیز بین 30 تا 185 میلی‌متر بود. نتایج نشان داد که حجم آب آبیاری باغات انگور در سطح استان بسته به روش آبیاری، نوبت آبیاری و نحوه مدیریت‏ باغ متفاوت بوده و حجم آن از 5973 تا 18168 مترمکعب در هکتار متغیر بود. راندمان کاربرد آب آبیاری در باغات موردمطالعه از 35 تا 100 (به علت کم‏آبیاری) درصد متغیر و متوسط آن 63 درصد بود. بهره‏وری آب نیز برای این محصول در سطح استان مرکزی بین 1.1 تا 3.7 با متوسط 2.62 کیلوگرم بر مترمکعب در نوسان بود. به‌طورکلی نتایج اندازه‏گیری‏های انجام شده در سطح استان مرکزی نشان می‏دهد که صرف‌نظر از روش آبیاری مورداستفاده، مدیریت آبیاری توسط کشاورز نقش مهمی در میزان آب کاربردی در تاکستان‏های موردمطالعه دارد. نتایج این تحقیق بیانگر قابلیت اجرای کم‏آبیاری در سطح تاکستان‏های استان است، لذا ترویج و آموزش کم‏آبیاری به روش صحیح و کاربردی به باغداران می‏تواند باعث افزایش قابل‌توجه بهره‏وری آب در تولید انگور گردد.

Evaluation of Irrigation Water Management Indices in Grape Production (Case Study in Markazi Province)

The volume of applied water in the agriculture as an indicator to evaluate the optimal use of water resources, plays an important role in macro management and planning in the field of water management and engineering. Experimental grape orchards were selected across the Markazi province to cover various factors including irrigation methods, soil texture, type of water source (surface or groundwater) and irrigation water quality. Selected orchards were monitored during the growing season 20182019, and different parameters such as irrigation dates, amount of irrigation, irrigation duration, and so on were recorded. The results showed that the irrigation interval in the grape orchards varied from 6 to 20 days and the average irrigation water depth was between 30 and 185 mm. The results showed that the amount of irrigation water consumption of grape orchards in the Markazi province was different depending on the type of irrigation systems, the number of irrigation and management of the orchard, and its amount varied from 5973 to 18168 m3/ ha. Also, the application efficiency of irrigation in the studied orchards varied from 35 to 100 percent, average being 63%. The water productivity for this crop varied from 1.1 to 3.7 kg/m3 and it’s average was 2.62 kg/m3 in the Markazi province. Overall, the results of the measurements carried out at the Markazi province showed that regardless of the type of irrigation system used, the irrigation management by the farmer plays an important role in total water use in the orchards.