تغییرات زمانی و مکانی ردپای اکولوژیکی و ارزش اقتصادی آب در محصول گوجه فرنگی در ایران

در این مطالعه، تغییرات مکانی و زمانی اجزاء ردپای اکولوژیکی آب محصول گوجه فرنگی فاریاب و میزان ارزش اقتصادی آب مجازی طی دوره آماری 1384 تا 1396 در استان‌های تولید کننده برآورد شده است. نتایج نشان داد متوسط ردپای اکولوژیکی آب در محصول مذکور 327.2 متر مکعب در هر تن است که به ترتیب سهم آب سبز، آبی و خاکستری 4.6، 83.5 و 11.9 درصد است که به‌ترتیب استان بوشهر (86.8 مترمکعب بر تن) و استان قم (771.6 مترمکعب بر تن) دارای کمترین و بیشترین ردپای آب در ایران هستند. بالاترین سهم آب سبز مربوطه به استان‌های بوشهر، جنوب کرمان، مازندران و هرمزگان و بیشترین سهم آب آبی مربوط به استان‌های لرستان، کهگیلویه و بویر احمد و خراسان رضوی است. متوسط ارزش اقتصادی آب مجازی گوجه فرنگی در ایران 0.78 دلار در هر مترمکعب است که به ترتیب بالاترین (1.68دلار برمترمکعب) و پائین ترین (0.29 دلار برمترمکعب) مربوط به بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد است. متوسط سالانه حجم آب مجازی تولید گوجه فرنگی 3925.9 میلیون متر مکعب است.سهم استان‌های قم، گیلان و خراسان جنوبی در صادرات آب مجازی بالاترین است. نهایتا نتایج این تحقیق مشخص کرد که با توجه به محدودیت آب و خاک در ایران، شاخص ردپای اکولوژیکی، میزان حجم آب مجازی و آگاهی از تجارت آب مجازی اطلاعات مفیدی را برای اولویت‌بندی کشت گوجه در مناطق مستعد ارائه می‌نماید و در نهایت پیشنهاد می‌شود که دیدگاه حاضر جهت تخصیص منابع آب کشاورزی و سیاستگذاری توقف و یا توسعه کشت در مقیاس استانی و ملی وارد گردد.

Assessing Spatio-temporal Changes of Ecological Water Footprint and Economic Value of Water in Tomato production at Iran

In this study, spatial and temporal changes of ecological footprint components and the economic value of virtual water of tomato crop have been estimated during the 2005 2017 in the producing provinces. The results showed that the average ecological footprint of water in the mentioned product is 327.2 m3/ton, which is the share of green, blue and gray water footprint is 4.6%, 83.5% and 11.95, respectively. Bushehr province (86.8 m3/ton) and Qom province (771.6 m3/ton) have the lowest and highest water footprints in Iran, respectively. The highest share of green water footprint is related to Bushehr, Southern Kerman, Mazandaran and Hormozgan provinces while the highest share of blue water footprint is related to Lorestan, Kohgiluyeh, BoyerAhmad and Khorasan Razavi provinces. The average economic value of virtual water in Iran is 0.78 USD/m3, which is the highest (1.68 USD/m3) and the lowest (0.29 USD/m3) in Bushehr, Kohkiluyeh and BoyerAhmad, respectively. The average volume of virtual water for tomato production is 3925.99 MCM per annual, of which 99% is exported annually from the Iran. The share of Qom, Guilan and South Khorasan provinces in the export of virtual water is the highest. Finally, the results of this study showed that due to water and soil limitations in Iran, ecological footprint index, virtual water volume and awareness of virtual water trade provide useful information for prioritizing tomato cultivation in susceptible areas. Therefore, it is suggested that this concept be used for the allocation of agricultural water resources and policy to stop or develop cultivation at the provincial and national scale.