مقایسه عملکرد دو نوع پوشش طبیعی و مصنوعی در کاهش تبخیر از مخازن آبی: مطالعه موردی (منطقه جیرفت)

امروزه نرخ بالای تبخیر از سطوح آبی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که مدیریت منابع آب کشور به خصوص در مناطق گرم و خشک با آن روبرو است. شهرستان جیرفت یکی از این مناطق است که نرخ تبخیر در آن به پنج الی شش برابر متوسط جهانی می‌رسد. این منطقه یکی از قطب‌های مهم کشاورزی در کشور محسوب می‌شود و تعداد زیادی استخر ذخیره آب برای اهداف کشاورزی در آن وجود دارد که هر ساله به دلیل تابش زیاد آفتاب، بالا بودن درجه حرارت، طولانی بودن ساعات آفتابی و وزش بادهای نسبتاً تند، حجم زیادی از آن‌ در اثر تبخیر به هدر می‌رود. در پژوهش حاضر اثر دو نوع پوشش مصنوعی (پلی استایرن گرانولار) و طبیعی (برگ درخت سپستان) بر روی شدت تبخیر از سطوح آبی این منطقه (موقعیت مطالعه: مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت) به صورت میدانی در ایام گرم سال (25 خرداد تا 25 تیر) مورد بررسی قرار گرفته است. تاثیر هر کدام از این پوشش‌ها در پنج تراکم 10، 25، 50، 75 و 100 درصد و سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن با آزمایش شاهد (بدون پوشش) مقایسه گردید. نتایج حاصل از مقایسه میانگین‌ها و تحلیل آماری با آزمون حداقل اختلاف معنی‌دار (lsd) نشان داد که هر دو نوع پوشش در همه تراکم‌ها تاثیر معنی‌داری بر کاهش تبخیر داشته‌اند. مقایسه میزان تبخیر روزانه از تیمارهای دارای پوشش در مقایسه با تیمار شاهد (بدون پوشش) نشان داد که پوشش مصنوعی در مقایسه با پوشش طبیعی در کاهش تبخیر عملکرد بهتری داشته است. نتایج میزان تبخیر ماهانه نشان داد که پوشش مصنوعی و طبیعی در تراکم 100 درصد، به ترتیب سبب کاهش تبخیر به میزان 29% و 24% در مقایسه با آزمایش شاهد شده‌اند.

performance comparison of two types of natural and artificial covers in reducing evaporation from water reservoirs: a case study (jiroft)

the high rate of evaporation from water surfaces, especially in hot and dry areas, is one of the most important challenges which the water resources managers are facing with. jiroft is one of these areas where the evaporation rate reaches five to six times the global average. this region is one of the most important agricultural hubs in the country and has a large number of water storage pools for agricultural purposes, which a large volume of water are wasted annually due to the evaporation induced by high sunlight, high temperatures, long hours of sunshine and relatively strong winds. in the present study, the effect of two types of artificial (granular polystyrene) and natural (cordia myxa leaves) cover on the intensity of evaporation from the water surfaces of this region (study location: jiroft university’s research farm) in the hottest days of the year (may 15 until june 15). the effect of each of these covers on the five densities of 10, 25, 50, 75 and 100% and three replications was investigated and the results were compared with the reference (without cover) test. the results of comparing the means and statistical analysis with the least significant difference (lsd) test showed that both types of covers in all densities had a significant effect on the reduction of evaporation. comparison of the daily evaporation rate of covered treatments compared to reference test showed that artificial covers performed better than the natural covers in reducing the evaporation. the results of monthly evaporation showed that artificial and natural covers at 100% density, reduced evaporation by 29% and 24%, respectively, compared to the reference test.