کاربرد روش رتبه بندی منصفانه در تعیین رتبه کارایی مصرف آب محصولات زراعی تحت رویکرد آب مجازی (مطالعه موردی: شهرستان خاش)

کمبود آب ویژگی بارز مناطق خشک و نیمه‌خشک است که تولید محصولات کشاورزی را به‌مخاطره انداخته است. لذا مدیریت مصرف و استفاده کارا از منابع آب در تولید محصولات کشاورزی ضروری است. یکی از راه‌کار‌ها جهت مدیریت و افزایش کارایی مصرف آب (wue) در بخش کشاورزی، تعیین مقدار حجم آبی است که در فرایند تولید محصولات کشاورزی مصرف شده است. به‌منظور محاسبه میزان حجم آب مصرف‌شده محصولات کشاورزی در مراحل رشد، از شاخص آب مجازی استفاده می‌شود. بنابراین هدف این تحقیق محاسبه کارایی مصرف آب (wue) محصولات کشاورزی در شهرستان خاش تحت رویکرد آب مجازی و ردپای آب میباشد. لذا ابتدا نیاز آبی با استفاده از مدلcropwat بدست آمد. سپس حجم آب مجازی، ردپای آب سبز و آب آبی برای محاسبه کارایی مصرف آب با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها (dea) محاسبه شد. نتایج نشان داد 20.15 درصد از کل نیاز آبی محصولات کشاورزی شهرستان خاش توسط آب سبز و 79.85 درصد آن توسط آب آبی تامین می‌شود. محتوای آب مجازی تولید محصولات کشاورزی در این منطقه 853 مترمکعب بر تن می‌باشد و ردپای مصرف آب نشان‌دهنده آن است کل مقدار برداشت از منابع آب جهت تولید محصولات کشاورزی 133.554 میلیون متر‌مکعب می‌باشد. نتایج dea حاکی از آن است که متوسط کارایی در مصرف آب محصولات کشاورزی شهرستان خاش 70.8 درصد است. ذرت‌دانه‌ای، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، بادمجان، خربزه و هندوانه، یونجه، ذرت علوفه‌ای و سورگوم با نمره کارایی 1 جزء محصولات کارا و محصولات خرما، انگور، گندم، برنج و جو جزء محصولات ناکارا قرار گرفتند. با استفاده از روش رتبهبندی منصفانه (frm) دریافتیم که کمترین میزان کارایی مربوط به خرما و بیشترین میزان کارایی مربوط به محصول سورگوم بود و در آخر مشخص شد محصولاتی که ردپای مصرف آب بالاتری داشتند از میزان کارایی کمتری در مصرف آب برخوردار بودند.

application of fairly ranking method in determining the water use efficiency of agricultural products under virtual water approach (case study: khash)

water scarcity is a prominent feature of arid and semiarid regions that jeopardize agricultural production. therefore, efficient management and use of water resources in agricultural production is essential. one way to manage and increase water use efficiency (wue) in agriculture is to determine the amount of water used in the production process of agricultural crops, which is used to calculate the amount of water consumed in crop growth stages from the virtual water index. therefore, the purpose of this study is to calculate the water use efficiency (wue) of agricultural products in the khash region under the virtual water and water footprint approach. therefore, the water requirement was first obtained using the cropwat model. then, the volume of virtual water, green water footprint, and blue water were calculated using data envelopment analysis (dea) to calculate water use efficiency. the results showed that 20.15% of the total water requirement of khash agricultural crops is provided by green water and 79.85% by water. the virtual water content of crop production in this region is 853 m3/ton and the water footprint shows the total amount of water harvested for agricultural production is 133.554 million m3. the dea results show that the average water use efficiency of crops in the khash region is 70.8%. corn, potato, onion, tomato, eggplant, melon and watermelon, alfalfa, forage corn, and sorghum with efficiency score 1 component of efficient crops and dates, grapes, wheat, rice, and barley were among the inefficient products. using the fair ranking method (frm) we found that the least efficiency was related to dates and the highest to sorghum product. finally, it was found that products with a higher water footprint had a lower water use efficiency.