تعادل‌بخشی آبخوان با روش‌های برنامه‌ریزی غیر‌خطی و برنامه‌ریزی مثبت ریاضی در دشت قزوین

برداشت بیش از حد از آبخوان‌ها برای تولید محصولات کشاورزی باعث کاهش میزان آب در سفره‌های زیر‌زمینی شده، به طوریکه این کاهش مقدار عوارض جبران ناپذیری را در مناطق مختلف به دنبال داشته است. جهت کاهش معضلات ناشی از کاهش حجم آبخوان‌ها نیاز به تصمیم‌گیری در سطح کلان می‌باشد. همین امر تعادل بخشی آبخوان‌ها را به یکی از ضروری‌ترین عوامل در مدیریت منابع آب تبدیل کرده است. در این تحقیق به منظور احیای سفره‌های آب زیرزمینی و اجرای کاهش برداشت در آبخوان‌های کشور به عنوان یکی از پروژه‌های‌ تعادل بخشی، اقدام به بهینه‌سازی الگوی کشت با رویکرد اقتصادی و بررسی تغییرات سود کشاورزان در سال 1395 با سناریوهای کاهش برداشت به مقادیر 1، 3 و 5 درصد، با دو دیدگاه متداول صورت گرفته است. در این راستا بهینه‌سازی الگوی کشت از دو منظر تغییر الگوی کشت بوسیله‌ی بهینه‌سازی با برنامه‌ریزی غیر‌خطی (nlp) و کاهش سطوح زیر کشت بوسیله‌ی روش بهینه‌سازی با برنامه‌ریزی مثبت ریاضی(pmp) انجام شده است. نتایج اعمال سناریوهای کاهش برداشت در دشت قزوین که دارای کسری سالانه 316 میلیون متر مکعب می‌باشد نشان داد که به ترتیب مقادیر 21.2، 63.7 و 106.1 میلیون مترمکعب برداشت از آبخوان کاسته می‌شود. همچنین نتایج تحلیل دو روش برنامه‌ریزی نشان داد که مدل بهینه سازی غیر خطی، سود اقتصادی بیشتری نسبت به مدل pmp ایجاد خواهد نمود.

aquifer remediation using nonlinear programming and positive mathematical programming in qazvin plain

excessive extraction of aquifers to produce agricultural products is reduced the amount of water in groundwater sources, in the manner that this amount decreasing follows irreversible effects in various areas. in order to decreasing difficulties resulting from decrease in amount of aquifer deciding in considerable level is needed. this matter has made balancing of aquifers as one of the important factors in water resources management. in this study, in order to recovery of groundwater sources and implementing extraction reduction in country’s aquifers, as one of the equilibrium projects, optimization the cultivation pattern with economical approach and investigation changes farmer’s profit with exploitation reduction scenarios to 1%, 3% and 5% from two popular perspectives and analytical comparisons between them is done in 1395. for optimize the cropping pattern, two perspectives of changing the cropping pattern have been used by nlp method and reduction of cultivated subspecies, and using pmp optimization method. results of using extraction reduction scenarios in qazvin plain’s aquifer, which has yearly deficiency to the value of 376 mcm showed that in the scenarios of groundwater extraction, the values of 21.2, 63.7 106.6 mcm of extraction are reduced from the aquifer of the case study. also, the results of the analysis of the two planning methods showed that the nlp optimization model, gaining more economical profits than the pmp model.