اثر کم آبیاری و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا (‏glycine max l.‎‏) در استان ‏هرات-افغانستان

‏‏ به منظور مطالعه اثر کم آبیاری و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا آزمایشی مزرعه‌ای در مرکز تحقیقات کشاورزی اردوخان استان ‏هرات افغانستان (طول جغرافیایی 49 ’11 °62 و عرض جغرافیایی 35 ’20 °34) در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. آزمایش به صورت ‏کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. کم آبیاری در سه سطح شامل (70 ‏‏(بدون تنش)، 90 (تنش ملایم) و 110 (تنش شدید) میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس ‏a‏) به عنوان عامل اصلی و رقم در چهار سطح ‏شامل (گلوی، استاین، هانگ و ال دی04) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کم آبیاری تاثیر ‏معنی‌داری بر تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. اثر رقم ‏بر تمام صفات و اثر متقابل دو عامل تنها بر وزن 100 دانه معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که کم آبیاری در 110 میلی‌متر تبخیر (تنش ‏شدید) سبب کاهش معنی‌دار صفات شد. کمترین تعداد غلاف در گیاه (109.8 غلاف)، تعداد دانه در غلاف (2.4 دانه)، وزن 100 دانه ‏‏(15.27 گرم)، عملکرد بیولوژیک (7363 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (2899 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (35.5%) در 110 ‏میلی‌متر تبخیر به دست آمد. میانگین صفات در 70 (بدون تنش) و 90 میلی‌متر تبخیر (تنش ملایم) فاقد تفاوت معنی‌دار بود. رقم ال ‏دی04 به دلیل داشتن حد مطلوبی از اجزای عملکرد، دارای بیشترین عملکرد دانه (3793 کیلوگرم در هکتار) بود. ضرایب همبستگی ساده ‏صفات نشان داد که عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در گیاه، ارتفاع گیاه و تعداد دانه در ‏غلاف بود. بر اساس این نتایج، کم آبیاری تا سطح 90 میلی‌متر تبخیر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.‏

Effect of Deficit Irrigation and Cultivar on Yield and Yield Components ‎of Soybean (Glycine max L.) in Heart Province Afghanistan

In order to study effect of deficit irrigation and cultivar on yield and yield components of soybean, a field ‎experiment was conducted at the Ordukhan Agricultural Research Center, Heart ProvinceAfghanistan ‎‎(Geographical longitude: 62°11’29 east and geographical latitude: 34°20’35 north) during the cropping ‎season 20172018. The experiment was conducted in a splitplot arrangement based on randomized complete ‎block design with three replications. Deficit irrigation with three levels (70 (no stress), 90 (moderate stress) and ‎‎110 (severe stress) mm evaporation from class A evaporation pan) were considered as main plots and ‎cultivars with four levels (Glway, Stine, Hong and LD04) were allocated as sub plots. Analysis of variance ‎showed that the deficit irrigation had significant effect on number of pods per plant, number of grains per ‎pod, 100 grains weight, biological yield, grain yield and harvest index The effect of cultivar on all traits and ‎the effect of interaction between two factors on 100 grains weight were significant. The results showed that ‎the deficit irrigation at 110 mm evaporation (severe stress) cased of significantly reduced of all traits. The ‎lowest number of pods per plant (109.8 pods), number of grains per pod (2.4 grains), 100 grains weight ‎‎(15.27g), biological yield (7363 kg/ha), grain yield (2899 kg/ha) and harvest index (35.5%) were obtained in ‎‎110 mm evaporation. The means of traits at 70 mm (no stress) and 90 mm (moderate stress) evaporation had ‎no significant difference. The LD04 cultivar had the highest grain yield (3793 kg/ha), because this cultivar had ‎optimum yield components. Simple correlation coefficient of traits showed that the grain yield had positive ‎significant correlation with biological yield, number of pods per plant, plant height, number of grains per pod. ‎Based on, these results deficit irrigation up to 90 mm evaporation can be considered.‎