بررسی بهره‏ وری آب گندم در روش آبیاری قطره‏ای تیپ (مطالعه موردی مشهد و تربت حیدریه)

کم‌آبی در ایران یک واقعیت اقلیمی است و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش‏های مختلف به آب، مشکل کمبود آب در سال‏های آینده حادتر خواهد شد. در سال‏های اخیر به علت کمبود آب، اهمیت پژوهش در زمینه آبیاری گندم به روش آبیاری قطره‏ای (نوار تیپ) افزایش یافته است. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر فاصله بین نوارها و مقدار آب آبیاری بر بهره‏وری آب گندم در روش آبیاری قطره‏ای تیپ، در دو مزرعه واقع در مناطق مشهد (mhd ) و تربت حیدریهجلگه رخ (rkh) با بافت خاک به ترتیب لوم و لوم رسی، در سال زراعی 95-96 انجام شد. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی (فاکتوریل) شامل سه تیمار فاصله ‌نوار تیپ (d1: فاصله نوارهای 50 سانتی‌متری، d2: فاصله نوارهای 75 سانتی‌متری و d3: فاصله نوارهای 100 سانتی‌متری)، و مقدار آب آبیاری نیز در سه تیمار (w1: 100 درصد، w2: 75 درصد و w3: 50 درصد نیاز آب آبیاری) بود. نتایج نشان داد که تیمار مقدار آب آبیاری بر مقدار عملکرد دانه در هر دو منطقه اجرای طرح اثر معنی داری داشت و بیشترین مقدار عملکرد از تیمار w1 به میزان 7537 و 5342 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب در دو منطقه مشهد و تربت حیدریه بدست آمد. فاصله نوار آبیاری نیز بر عملکرد دانه در هردو منطقه اجرای طرح بطور معنی دار موثر شد و بیشترین عملکرد از تیمار d1 بدست آمد (7267 و 5920 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در مشهد و تربت حیدریه) . اثر متقابل مقدار آب و فاصله نوار (wd) بر بهره‌وری آب در منطقه مشهد غیر معنی دار شد اما در منطقه تربت حیدریه معنی دار شد. اثر متقابل نشان داد که بهترین بهره‌وری آب (1.72 و 1.52 کیلوگرم بر متر مکعب به ترتیب در مشهد و تربت حیدریه) در تیمار w3d1 (فاصله نوار 50 سانتیمتر آبیاری 50 درصد) بدست آمد. تیمار w1d1 (فاصله نوار 50 سانیتمتر و آبیاری 100 درصد) اگرچه بیشترین عملکرد را داشت (8167 و6104 گیلوگرم بر هکتار به ترتیب در دو منطقه) اما از لحاظ بهره‌وری با تیمار w2d2 و تیمار w3d3 در گروه آماری c قرار گرفت.

Investigation of wheat water productivity in drip irrigation (tape)(Case study of Mashhad and Torbat Heydariyeh)

Drought in Iran is a climatic fact, and due to the growing demand for various parts of the water, the problem of water scarcity will become more acute in the coming years. Due to lack of water and for proper use of water resources, the importance of research on wheat irrigation by drip irrigation technique, has been increased in recent years. This study was carried out to investigate the effect of distance between drip lateral and amount of irrigation water on wheat water productivity in drip irrigation (tape) in two farms located in Mashhad (MHD) and TorbateHeydariyeh(Rokh) (RKH) with Loam and clay loam soil texture respectively, were in the 9695 crop year. The statistics design was complete blocks (factorial) and consisted of three lateral spacing (D1: spacing of 50 cm, D2: spacing of 75cm and D3: spacing of 100cm). The amount of irrigation water was also in three treatments (W1: 100%, W2: 75% and W3:50% of irrigation water requirement). The results showed that irrigation water treatment had significant effect on grain yield in both areas of the project and the highest yield was obtained from W1 treatment by 7537 and 5342 kg/ha in Mashhad and TorbateHeydariyeh, respectively. Irrigation Lateral spacing also had significant effect on grain yield in both region and the highest yield was obtained from D1 treatment (7267 and 5920 kg/ha in Mashhad and TorbatHeydariyeh, respectively). Interaction of irrigation water and Irrigation Lateral spacing (WD) on water productivity in Mashhad region was insignificant but significant in TorbateHeydariyeh region. The interaction showed that the best water productivity (1.72 and 1.52 kg/m3 in Mashhad and TorbateHeydariyeh, respectively) was obtained in W3D1 treatment. Although W1D1 treatment (50 cm lateral spacing and 100% irrigation water) had the highest yield (8167 and 6104 kg/ha, respectively), they were in the c group in terms of productivity with W2D2 and W3D3 treatments.