بهره‌برداری بهینه از منابع آب سد قلعه‌چای عجب‌شیر: کاربرد رهیافت برنامه‌ریزی تصادفی فازی

بارش کم و توزیع نامناسب زمانی و مکانی آن در ایران و اهمیت تامین امنیت غذایی و کشاورزی پایدار، لزوم استفاده صحیح و علمی از منابع آب را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. در مطالعه حاضر بهره‌برداری بهینه از منابع آب سد قلعه‌چای عجب‌شیر در بخش کشاورزی با کاربرد مدل برنامه‌ریزی تصادفی بازه‌ای دومرحله‌ای توسعه‌داده شده و همین مدل با متغیرهای فازی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز در سال 95-1394 از شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی و از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با کشاورزان به صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده گردآوری گردید و الگوریتم‌های لازم برای حل مدل، در بسته نرم افزاری gams نوشته شد. نتایج مدل برنامه‌ریزی تصادفی بازه‌ای دومرحله‌ای توسعه‌داده شده نشان داد که در صورت استفاده از روش بهینه‌سازی، مقدار تخصیص نهایی آب در سطح جریان کم برای گندم و انگور، در جریان نرمال برای گندم، جو و انگور و در سطح جریان زیاد برای گندم و سیب‌زمینی صفر می‌باشد. همچنین در مدل برنامه‌ریزی تصادفی بازه‌ای دومرحله‌ای توسعه‌داده شده با متغیرهای فازی در سطح جریان کم برای گندم و انگور، در سطح جریان نرمال برای گندم، جو و سیب‌زمینی و در سطح جریان زیاد برای گندم، جو و پیاز مقدار تخصیص نهایی آب، صفر و برای مابقی محصولات مقدار بهینه آب اختصاصی غیر صفر بدست می‌آید. مقایسه نتایج دو مدل نشان داد، در مدل فازی به طور همزمان سود و قطعیت سیستم افزایش می‌یابد لذا پیشنهاد می‌شود مسئولان کشاورزی شهرستان عجب‌شیر با ارائه مدل بهینه ضمن افزایش سودآوری کشاورزان، باعث کاهش ناپایداری در استفاده از منابع آبی شوند.

Optimal Utilization of Water Resources of Ajbashir Qaleh Chay DamFuzzy Stochastic Programming Approach

Low participation and poor temporal and local distribution of rainfall in Iran and the importance of food security and sustainable agriculture make the need for proper and scientific use of water resources inevitable. In this study, optimal utilization of water resources of Ajbashir Qaleh Chay Dam in agricultural sector was investigated using extended Interval two stage stochastic programming (ITSP) and extended ITSP with fuzzy variables. The data were collected from Regional Water Company and Agriculture Jihad Organization of East Azarbaijan in 201516, and in some cases, completed by a questionnaire. The model were written in the GAMS package. Results of extended ITSP showed that if the optimization method is used, the final allocation of water is zero, at low flow level for wheat and grape, at normal flow level for wheat, barley and grapes, and at high current levels for wheat and potato. The results of extended ITSP with fuzzy variables shows that the final water allocation at low flow level for wheat and grapes, at the normal flow level for wheat, barley and potato and at high current levels for wheat , barley and onion is zero. For the rest of the products, the optimal water allocation target is provided based on this optimized model. Comparing the total system profits of the two models shows that in the fuzzy model, the profit and system certainty increases simultaneously. Therefore, due to the lack of water resources in the agricultural sector and uncertainty, the officials of agriculture in Ajbashir by providing an optimal model while increasing farmers’ profitability, reduce the unsustainability of water resources.