تاثیر انتقال آب بین حوضه ای بر ارزش اقتصادی منابع آب کشاورزی (مطالعه موردی: دشت اراک)

در مقاله حاضر تاثیر انتقال آب بین حوضه ای بر ارزش اقتصادی منابع آب، با مطالعه موردی انتقال آب سد کمال صالح از حوضه سربند به دشت اراک بررسی شده است. برای این منظور با استفاده از مدل ریاضی بومی توسعه داده شده طی همین تحقیق، ارزش اقتصادی آب کشاورزی بدون لحاظ منابع آب انتقال یافته و با لحاظ تاثیر آن برای محصولات استراتژیک گندم و جو و همچنین یونجه و ذرت علوفه ای بررسی شد. اطلاعات لازم برای این پژوهش شامل اطلاعات هواشناسی، کشاورزی، احجام آب مصرفی، حجم پساب تولیدی تصفیه خانه شهر اراک، حجم آب انتقالی سد کمال صالح و اطلاعات هزینه ها و درآمدهای مربوط به سال زراعی 1395-1394 است. نتایج نشان داد که انتقال آب به دشت اراک باعث افزایش ارزش اقتصادی منابع آب کشاورزی شده است؛ به طوری که با افزایش سطح زیرکشت ذرت علوفه ای بر اساس سه روش وزن دهی مساحت تحت کشت، حجم آب مصرفی و درآمد محصول، به ترتیب 10، 7.5 و 9 درصد و با کشت یونجه در هر سه روش 2 درصد افزایش در ارزش اقتصادی منابع آب مشاهده می شود. افزایش ارزش اقتصادی منابع آب می تواند از راهکارهای رسیدن به توسعه پایدار و تامین امنیّت غذایی باشد. اما طرح های انتقال آب بین حوضه ای می بایست با لحاظ نمودن تمامی عوامل فنی اقتصادی و زیست محیطی با تاکید بر ملاحظات اجتماعی سیاسی صورت گیرد.

Effect of Inter basin Water Transfer on the Economic Value of Agricultural Water Resources (Case Study: Arak Plain)

In this paper, the effect of interbasin water transfer on the economic value of water resources has been investigated through a casestudy of the Kamal Saleh dam from the Sarband Basin to the central Arak Basin. For this purpose, by using the mathematical model developed in this research, the economic value of agricultural water was investigated without regard to transferred water resources and considering its impact for wheat, barley, alfalfa and corn. The input data for this study was included meteorological and agricultural information, volume of consumed water, wastewater volume, volume of water transfer from Kamal Saleh Dam, as well as information about costs and incomes of the crop year 20152016. The results showed that water transfer to Arak city would increase the economic value of agricultural water resources in this city. So, the economic value of water estimated from three methods including weighing the area under cultivation, the volume of water consumption and product income for increasing crop area of corn were increased 10, 7.5 and 9 percentage, respectively . In addition, by increasing crop area of alfalfa the economic value of water estimated from all three methods was increased 2%. Increasing the economic value of water resources can be one of the solutions to sustainable development and food security. However, interbasin water transfer projects should be implemented with all technical and economic and environmental factors, with emphasis on social and political considerations.