ارزیابی خشکسالی و آسیب پذیری در نوسانات تولید محصول زعفران در اثر کمبود بارش مطالعه موردی: خراسان رضوی و جنوبی

خشکسالی به عنوان یکی از مهمترین بلایای طبیعی به طور مستقیم جوامع گیاهی و حتی شهری را از طریق تغییر در دسترسی به منابع آب تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به وارد آمدن خسارت های زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم های طبیعی می‌گردد.آسیب پذیری کشاورزی به درجه ای که سیستم کشاورزی به دلیل استرس تجربه ی آسیب سخت را داشته اشاره دارد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر خشکسالی و ارزیابی آسیب پذیری تولید محصول زعفران است. به این منظور برای سنجش کمی خشکسالی هواشناسی از شاخص های استاندارد شده بارش (spi)، ناهنجاری بارندگیrai) ) و معیاربارندگی سالانه(siap) و شاخص (spi) به عنوان شاخص منتخب برای ارزیابی آسیب پذیری بر اساس بارش های ماهانه 6 ایستگاه هواشناسی استان خراسان رضوی و جنوبی طی 30 سال (94-1365) استفاده شد. در بررسی تاثیرات خشکسالی بر تولید یک محصول کشاورزی نیز از شاخص عملکرد نسبی محصول زعفران استفاده گردید. بررسی شدت خشکسالی های رخداده بیشتر در حد شدید و بسیار شدید بود. شاخص های siap ,raiو spi روندی همسو با شاخص های زراعی مرتبط با تولید زعفران در شهرهای بیرجند، گناباد، قائن، کاشمر نشانداد. اما شاخصsiapوspi از نظر شدت خشکسالی های برآوردی با شاخص عملکرد نسبی همخوانی بیشتری داشتند. شاخص های خشکسالی در شهرستان های تولیدکننده زعفران در استان خراسان رضوی و جنوبی در طی 10 سال گذشته تا حد قابل توجهی با روند کاهش نسبی عملکرد زعفران در طی این دوره انطباق نشان داد. در این پژوهش، نتایج بررسی آسیب پذیری در طی سال های 95-65 نشان داد عملکرد زعفران درتمام مناطق مورد مطالعه، حساسیت کم به دوره خشکسالی داشته است.

Drought and Vulnerability assessment in the fluctuation of saffron production affected by rainfall shortage Case study: Razavi and South Khorasan province

Drought as one of the most important natural disasters affects communities directly through changes in access to water resources, resulting in major damage to human life and natural ecosystems.Agricultulal vulnerability can be referred to the degree that agricultural systems may experience harm due to a stress. In this study, for the purpose of quantitative measurement of meteorological drought The standardized precipitation indices (SPI), rainfall anomalies (RAI) and annual precipitation criteria (SIAP) were used based on the monthly precipitation of 6 meteorological stations in Razavi and southern Khorasan provinces during 30 years (13641394)in Iran. Saffron relative yield index was used to study the effects of meteorological drought on agriculture. The severity of droughts was in severe and very severe mode. The SIAP, RAI and SPI indices have shown a trend consistent with the crop indices of saffron. However, the SIAP and SPI were more favorable in terms of the severity of estimated droughts with relative performance index. Drought indices in saffron producing cities in Razavi and South Khorasan provinces over the past 10 years have been significantly correlated with relative decline in saffron yield during this period. The results showed that in all the study locations the saffron production was low sensitive to drought in this period.