ارزیابی عملکرد آبخوان تحت تاثیر سناریوهای مختلف اقلیمی (مطالعه موردی: حوضه آبریز قره‌سو)

امروزه با توجه به تغییرات اقلیمی در سطح کره زمین و نیز اثرات آن بر منابع آبی، مدیریت سفره‌های آب زیرزمینی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع اصلی تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت جایگاه ویژه‌ای را در مطالعات منابع آبی به خود اختصاص داده است. لذا در این پژوهش به منظور بررسی اثرات ناشی از تغییرات اقلیمی بر آبخوان قره‌سو در استان گلستان از نرم‌افزار gms7.1 استفاده شد و شبیه‌سازی کمی آبخوان در دو حالت پایدار و ناپایدار انجام شد. نتایج حاصل از صحت‌سنجی مدل نشان داد که مقادیر سطح ایستابی پیش‌بینی شده توسط مدل با مقادیر مشاهداتی از تطابق خوبی برخوردارند و مقدار جذر میانگین مربعات خطا 810/0 بدست آمد. پس از اطمینان از صحت مدل تهیه شده، سناریوهای متفاوتی مطرح گردید. براساس نتایج حاصل از سناریوها مسلم گردید که اجرای هر سناریو نه تنها در همان ماه، بلکه تا چندین ماه بعد نیز افتی در آبخوان ایجاد می‌کند. به عنوان مثال با توجه به تعدد زیاد چاه‌ها در منطقه، سناریر افزایش برداشت حتی به میزان 5 یا 10 درصد، تاثیر زیادی در افت سطح آب زیرزمینی ایجاد خواهد کرد و این میزان افت در بعضی نقاط بیشتر به چشم می آید. بیشترین میزان افت مشاهده شده در اثر افزایش برداشت مربوط به تیرماه و حداکثر افتی به اندازه 1.66 متر در نقاط بسیار کوچکی از آبخوان بوده است که این نقاط مربوط به نواحی با تمرکز چاه‌های بهره‌برداری زیاد و برداشت بالا(نواحی مرکزی و جنوبی دشت) می‌باشد. سناریوی حذف پساب شرب شهری مشخص کرد که این عمل منجر به میزان افت حداکثری متفاوتی را در ماه‌های مختلف با گذشت زمان می شود. به گونه‌ای که در مهرماه این میزان افت، حدود 0.43 و در شهریور به 1.99 متر خواهد رسید وکاهش حجمی معادل 0.6 تا 0.7 میلیون مترمکعب را در هر ماه با توجه به میزان مصرف ماهانه ایجاد می‌کند. سناریوی کاهش آبدهی رودخانه‌ها، نشان داد که کاهش آبدهی در یک فصل، نه تنها در همان فصل بلکه بر فصل بعد نیز تاثیر زیادی خواهد گذاشت و کاهش آبدهی در فصل زمستان، مقدار افت بیشتری نسبت به سایر فصول ایجاد می‌نماید. به گونه‌ای که در دی‌، بهمن و اسفندماه حداکثر افتی به میزان 1.27، 1.74 و 1.67 متر را بیشتر در حوالی رودخانه‌های گرمابدشت و قرن‌آباد ایجاد خواهد کرد. سناریوی کاهش بارندگی موثر نشان داد، که کاهش 20 درصدی بارندگی موثر در فصل زمستان افت بیشتری در آبخوان در همان فصل و فصل بعد ایجاد خواهد کرد. به گونه‌ای که این کاهش در فصل زمستان، حداکثر افتی به میزان 0.2 متر در دی‌ماه، 0.97 در بهمن‌ و در اسفندماه به میزان 0.4 متر را، بیشتر در نواحی جنوبی آبخوان و محدوده ایستگاه‌های شصت‌کلاته، ناهارخوران و پل اردوگاه که مربوط به ارتفاعات می‌شود ایجاد می‌کند.