تاثیر آبیاری تکمیلی گندم دیم بر شاخص رضایت‌مندی نیاز آبی در اقلیم نیمه‌خشک دشت تبریز

نوسانات عوامل اقلیمی نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی به ویژه در شرایط دیم دارند. گندم از مهم ترین محصولات استراتژیک جهان می باشد که اهمیت ویژه ای در تامین نیاز های غذایی بشر دارد. در کشت گندم دیم، بارش یکی از ارکان اصلی است که به عنوان تنها منبع تامین رطوبت محسوب می شود. برای انجام این پژوهش از آمار هواشناسی ایستگاه سینوپتیک تبریز و داده های عملکرد گندم دیم به مدت 25 سال استفاده شده است. در ابتدا با توجه به شاخص درجه – روز – رشد، طول دوره رشد گندم در منطقه تعیین شده و سپس با محاسبه شاخص رضایت مندی نیاز آبی، ریسک اقلیمی کشت گندم دیم بررسی گردیده است. با توجه به نتایج به دست آمده، شاخص رضایت مندی نیاز آبی در قیاس با بارش سال زراعی، ضریب همبستگی بالاتری با عملکرد گندم داشته که این امر نشان می دهد توزیع فصلی بارش با توجه به میزان تبخیر – تعرق گیاه در مراحل مختلف رشد، تاثیر مشهودتری بر نوسانات عملکرد دارد. بر اساس نتایج به دست آمده در انتهای فصل رشد گندم دیم ریسک اقلیمی بالا است. برای بررسی اثر تنش رطوبتی در انتهای فصل رشد، یک آزمایش مزرعه ای شامل دو سطح آبیاری تکمیلی (دیم و یک نوبت آبیاری در مرحله وقوع ریسک اقلیمی بالا) در سه تکرار در اراضی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. نتایح نشان داد، انجام یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله پر شدن دانه و قبل از وقوع تنش، باعث افزایش معنی دار عملکرد گندم شده و افزایش 12.5 درصدی شاخص رضایت مندی نیاز آبی در دهه های پس از انجام تک آبیاری، موجب افزایش عملکرد به میزان 2170 کیلوگرم بر هکتار گردید.