ارزیابی ظرفیت انتقال رسوب در رودخانه‌های با مواد بستری درشت‌دانه (حوضه فرامرزی زاب)

مهم‌ترین خصوصیات رودخانه ها با مواد بستری درشت‌دانه، توسعه لایه سطحی مقاوم در کف بستر در شرایط جریان های کم تا متوسط و افزایش درجه ناپایداری و شدت بار رسوبی در شرایط جریان های سیلابی است. هدف اصلی در تحقیق حاضر، ارزیابی تناسب کاربرد روش های هیدرومتری و هیدرولیکی در برآورد بار رسوبی (معلق، کف و کل) در سه بازه شاخص با مواد بستری درشت‌دانه در حوضه رودخانه فرامرزی زاب (دربکه، گرژال و بریسو) است. مطالعات میدانی برای تهیه نقشه و مشخصات لایه های سطحی و زیرسطحی بستر در سه بازه انجام شده و مدل رایانه ای انتقال رسوب و مدل جریان واسنجی شده، استفاده گردید. حساسیت و درجه اطمینان برآورد بار رسوبی از روش های مختلف نسبت به خصوصیات فیزیکی مواد بستری در شرایط مختلف جریان، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که احتساب خصوصیات دانه بندی لایه زیرسطحی بستر در محاسبات بار رسوبی، برآورد مطمئن تری ارایه می نماید. برآورد بار معلق از رابطه انشتین (einstein., 1950) با متوسط خطای نسبی %91 در هر سه بازه بهتر بود. با نبود داده های بار کف، بر اساس دامنه اعتبار نسبت تجربی بار کف به بار کل در رودخانه های بستر درشت‌دانه، ارزیابی بار رسوبی کف به ترتیب از سه رابطه شاکلینچ (schoklitsch., 1934)، انشتین، و پارکر (parker., 1990)؛ و برآورد بار رسوبی کل به ترتیب از سه رابطه انگلوند و هانسن (engelund and hansen., 1967)، کریم و کندی (karim and kennedy., 1990)، و انشتین نتایج قابل اعتمادتری داشتند.