ارزیابی پایداری تولید محصولات باغی با استفاده‌ی تلفیقی از مفاهیم آب مجازی‌و ارزش اقتصادی آب

علی رغم افزایش جمعیت کشور و لزوم تولید بیش تر میوها برای تامین سرانه میوه مصرفی، عدم تطابق الگوی کشت با منابع آب موجود در هر منطقه به ویژه در مناطق کم آب کشور، باعث کاهش تولید این محصولات در سال های اخیر شده است. در این پژوهش، به اولویت بندی کشت محصولات باغی در استان سیستان و بلوچستان بر اساس مفهوم آب مجازی پرداخته شد. محاسبات لازم با استفاده از داده های یک دوره 12 ساله (1379 تا 1390) سطح زیر کشت و عملکرد 32 محصول باغی، اطلاعات آبیاری و هواشناسی شهرستان های مختلف این استان انجام شد. 81 درصد سطح زیر کشت محصولات باغی این استان به میوه های گرمسیری، نیمه گرمسیری و خشک اختصاص داشت. میوه های خشک با مصرف حدود 30 درصد از کل آب تخصیصی به بخش باغی، تنها یک درصد از میوه استان را تولید می کنند. جایگزینی این گروه از محصولات با میوه های دانه ریزدر دو شهرستان خاش و زاهدان، ضمن کاهش آب مصرفی به میزان 10.2 هزار مترمکعب، درآمد باغداری را حدود 2810 دلار در هکتار افزایش خواهد داد. میوه های دانه ریز دارای اولویت اول برای کشت در استان می باشند و میوه های گرمسیری، نیمه گرمسیری، دانه دار، هسته دار و خشک در رده های بعدی قرار می گیرند. حذف میوه های خشک از الگوی کشت می تواند سبب صرفه جویی حدود 36.46 میلیون مترمکعب آب در سال در استان سیستان و بلوچستان شود. بر اساس نتایج این پژوهش، حتی با حفظ الگوی کشت موجود، اولویت بندی مکانی کشت محصولات باغی بر اساس شاخص های منتخب می تواند تا حد زیادی باعث صرفه جویی در مصرف آب توسط باغداران و افزایش درآمد حاصل از واحد آب مصرفی شود.